Entertainment Nieuws dinsdag 16 december, 2025 19:33
Hallucineren: niet alleen voor mensen, nu ook voor chatbots!
Het woord ‘hallucineren’ is uitgeroepen tot het Van Dale Woord van het Jaar voor 2025. Dat is op zich niet zo gek, want het is al een oud woord. Maar volgens Ton den Boon, de hoofdredacteur van het woordenboek, past het perfect bij een grote trend van het afgelopen jaar. Waar hebben we het dan over? Over het ‘hallucineren’ van slimme chatbots zoals ChatGPT en Gemini!
Deze AI’s werken met geavanceerde taalmodellen en zijn volgens Den Boon diep in onze samenleving doorgedrongen. Daarom heeft Van Dale nu een gloednieuwe betekenis aan het woord toegevoegd. ‘Hallucineren’ betekent in deze context: informatie geven die niet op betrouwbare feiten is gebaseerd, en daardoor onnauwkeurig of gewoon fout is.
Die betekenis is volgens het woordenboek nu heel gewoon geworden, juist door de opkomst van AI-tools. Het woord laat een belangrijke ontwikkeling zien, zowel in de maatschappij als in onze taal. Want deze AI’s praten zelf ook met ons, geven soms antwoorden die niet kloppen, en beïnvloeden zo ongemerkt onze woordenschat.
Eerdere Woorden van het Jaar:
* 2024: polarisatie
* 2023: graaiflatie
* 2022: klimaatklever
* 2021: prikspijt
* 2020: anderhalvemetersamenleving
* 2019: boomer
Belle Perez verliest plots haar man aan hersenaneurysma
De echtgenoot van zangeres Belle Perez, John Van der Horst, is dinsdag onverwachts overleden. Hij kreeg te maken met een hersenaneurysma – een uitstulping in een hersenbloedvat die tot een bloeding kan leiden. Na opname in het ziekenhuis overleed hij. Belle en John waren sinds 2016 getrouwd en hebben samen een zoon van negen jaar.
Oostenrijkse omroep belooft openheid over protesten tijdens Songfestival
“We gaan alle officiële vlaggen ter wereld toelaten, zolang ze maar aan de wet voldoen en binnen bepaalde voorwaarden vallen – denk aan grootte, veiligheidsrisico’s, enzovoort”, zegt uitvoerend producent Michael Kröhn. De Oostenrijkse omroep ORF wil tijdens de uitzending ook “niets verbloemen” of bewust vermijden. “Als het aan mij ligt, maken we niets mooier dan het is, want onze taak is om te laten zien wat er gebeurt.”
“Als er grote protesten zijn, gaan we dat niet verzwijgen”, voegt programmadirecteur Stefanie Groiss-Horowitz toe. Zelfs als er boegeroep in de zaal klinkt, wil ze het geluid niet wegdraaien. “We gaan er op geen enkel moment kunstmatig applaus overheen spelen”, zegt ze.
De afgelopen jaren waren er vaker incidenten rond de Israëlische inzending. Zo werd zangeres Yuval Raphael in Basel hard uitgejoeld en werd haar voorganger Eden Golan in Malmö voortdurend uitgefloten. Ook lieten mensen dit jaar Palestijnse vlaggen zien. In Zweden waren die vlaggen verboden.
Volgend jaar doen er slechts 35 landen mee aan het Songfestival, het laagste aantal in meer dan twintig jaar. Vijf landen, waaronder Nederland, boycotten het evenement uit protest tegen de deelname van Israël. Omroepdirecteur Roland Weissman vindt 35 desondanks “een mooi aantal”. “En misschien heroverweegt iemand zich nog”, zegt hij hoopvol. “We missen jullie allemaal”, voegt hij toe tegen de vijf afzeggers.
Weissman benadrukt ook dat de afwezigheid van landen als Spanje en Nederland geen gevolgen heeft voor de financiering, al geeft hij toe dat er sprake is van een “zekere crisis” binnen de songfestivalwereld.
Hallucinerende chatbots geven woord nieuwe betekenis
Het woord ‘hallucineren’ is uitgeroepen tot het Van Dale Woord van het Jaar voor 2025. Het gaat hier niet om een gloednieuw woord, maar volgens hoofdredacteur Ton den Boon slaat het perfect op een grote trend van het afgelopen jaar. Hij heeft het dan over de manier waarop chatbots, zoals ChatGPT en Gemini, soms de mist in gaan. Deze slimme programma’s, gebouwd op generatieve taalmodellen, kunnen namelijk behoorlijk gaan ‘hallucineren’.
“Kunstmatige intelligentie is dit jaar echt overal doorgedrongen”, aldus Den Boon. Daarom heeft Van Dale nu een extra betekenis aan het woord toegevoegd: het geven van informatie die niet op betrouwbare gegevens is gebaseerd en daardoor onnauwkeurig of helemaal fout is. Volgens de woordenboekmakers is deze betekenis nu heel gangbaar geworden, juist omdat AI-tools zoals ChatGPT zo ontzettend populair zijn geworden.
Het woord laat volgens Van Dale een belangrijke verandering in onze maatschappij én in onze taal zien. Die AI-programma’s communiceren immers ook gewoon met taal, kunnen soms dingen ‘zeggen’ die niet kloppen, en hebben zo invloed op de woorden die wij zelf gaan gebruiken.
Beren in de Apennijnen: duizenden jaren samenleven met mensen maakt ze minder agressief
Bruine beren in het Apennijnengebergte van Italië zijn door intensief contact met mensen kleiner en minder agressief geworden dan hun soortgenoten elders. Dat blijkt uit Italiaans onderzoek naar hun genen en gedrag. De zeldzame Marsicaanse bruine beer leeft geïsoleerd in Centraal-Italië, zonder contact met andere berenpopulaties. Er zijn nog maar ongeveer zestig in het wild.
De studie, gisteren gepubliceerd, laat zien dat deze beren al duizenden jaren samenwonen met mensen. Hun leefgebied is steeds kleiner en geïsoleerder geraakt door bijvoorbeeld houtkap en landbouw. Sinds de Romeinse tijd staan ze apart van andere beren, wat heeft geleid tot genetische veranderingen.
Wetenschappers vergeleken het volledige genoom van deze beren met dat van beren uit Centraal-Europa en Noord-Amerika. De genen die agressie beïnvloeden bij de Italiaanse beren bleken anders. Hierdoor zijn ze in de praktijk minder agressief. Het is nog onduidelijk of dit komt doordat agressieve beren vaker door mensen werden gedood, of dat de beren zichzelf hebben aangepast voor een beter samenleven.
Onderzoeker Giorgio Bertorelle benadrukt dat interacties tussen mens en dier soms gevaarlijk zijn, maar ook evolutie kunnen stimuleren die conflicten vermindert. Hij pleit ervoor om bij beschermingsplannen rekening te houden met zulke genetische aanpassingen.
Giovanni’s geheime trouwring: “Ik kan écht niet liegen!”
Vanaf de allereerste seconde was er een klik. Toen Giovanni Hinke in haar trouwjurk naar hem toe zag lopen, dacht hij meteen: “Dit is de vrouw van mijn dromen.” In november 2024 trouwden ze in Hotel New York – zonder elkaar ooit eerder ontmoet te hebben. Na een huwelijksreis naar Gran Canaria begon de geheimhoudingsperiode: hun huwelijk mocht niemand weten tot de uitzendingen op tv te zien waren.
In de eerste maanden van dit jaar leerden ze elkaar steeds beter kennen en groeide hun verliefdheid. Bij Giovanni ging dat gevoel zó ver, dat hij een tikkeltje roekeloos werd: hij droeg gewoon zijn trouwring naar zijn werk. “Totdat een van mijn collega’s dat opmerkte en ik met een knalrood hoofd iets verzon over een erfstuk van mijn oma,” vertelt hij. “Ik kan echt niet liegen!” Daarna verdween de ring maar snel in een la.
Ondertussen bloeide hun relatie in alle rust verder. Giovanni overweegt zelfs een feniks-tatoeage te laten zetten. “Die symboliseert de nieuwe versie van mezelf die ik het afgelopen jaar ben geworden,” legt hij uit. Dat zijn deelname aan MAFS zoveel impact zou hebben, had hij nooit verwacht.
Hoewel Hinke soms iets sneller door het proces ging dan Giovanni, hebben ze samen een fijne balans gevonden. Hinke omschrijft haar man als de kalme factor: een stabiele, stille genieter die haar juist tot rust brengt als zij de boel opschudt. “We houden elkaar in balans,” zegt ze. Het stel kijkt vol vertrouwen naar de toekomst.
