Recent Nieuws dinsdag 02 december, 2025 18:29
D66 en CDA presenteren gemeenschappelijk plan voor nieuw kabinet: hypotheekrenteaftrek eraf, rekeningrijden eraan
Gisteren is er een belangrijke stap gezet in de voortdurend knoeierige kabinetsformatie. D66 en CDA hebben samen een inhoudelijk document afgerond dat nu als basis moet dienen voor het vervolg van de onderhandelingen. Dit zogeheten ‘formatiestuk’ ofwel ‘positieve agenda’ is gemaakt onder leiding van informateur Sybrand Buma, in nauwe samenwerking met partijleiders Rob Jetten (D66) en Henri Bontenbal (CDA). Sinds half november zijn ze bezig geweest om gemeenschappelijke lijnen te trekken op grote thema’s zoals migratie, wonen, stikstof, defensie en de economie.
Het doel? Aantonen dat er een kern is waar andere partijen zich eventueel bij kunnen aansluiten. Alleen zijn D66 en CDA samen verre van een meerderheid in de Tweede Kamer – dus nu begint pas echt de zoektocht naar mogelijke coalitiepartners.
Migratie: asielaanvragen buiten Europa en tijdelijke verblijfsvergunningen
Op het vlak van asiel en migratie willen D66 en CDA het internationale vluchtelingenverdrag moderniseren, zodat aanvragen al buiten Europa kunnen worden behandeld. De huidige spreidingswet blijft overeind, en er wordt gestreefd naar 41.000 structurele en 29.000 flexibele opvangplekken. Verder komt er een nationaal pakket maatregelen: verblijfsvergunningen worden standaard tijdelijk, geldig voor drie jaar. Wie niet meewerkt aan procedures, riskeert daarvan afwijzing.
Ook op arbeidsmigratie wordt flink ingegrepen. Werkgevers moeten zorgen voor fatsoenlijke huisvesting van migrantenwerknemers. Als bepaalde sectoren hier niet aan voldoen, dreigt een ‘uitzendverbod’ – dan mogen ze geen arbeidsmigranten meer inhuren.
Wonen: minder hypotheekrente-afdracht, maar compensatie via belasting
Wat wonen betreft, zijn beide partijen het roerend eens: de hypotheekrenteaftrek moet langzaam maar zeker worden afgebouwd. Om huiseigenaren financieel niet in de steek te laten, willen ze dit compenseren via de inkomstenbelasting. Het idee is dat mensen zo rustig kunnen plannen zonder plotseling voor grote kosten te staan.
Om het ambitieuze doel van 100.000 nieuwe woningen per jaar te halen, gaan bezwaarprocedures tegen nieuwbouwprojecten overboord. Twee derde van de nieuwbouw moet betaalbaar zijn, 30 procent in de sociale huursector. Het Rijk krijgt meer stuurmacht, onder meer om 21 grootschalige bouwlocaties tot leven te wekken – denk aan hele nieuwe wijken of zelfs steden.
Economie: simpeler belastingstelsel en betalen per gebruik
D66 en CDA willen ook het belastingstelsel herzien. Naast de geleidelijke afschaffing van de hypotheekrenteaftrek, wordt een kilometerheffing geïntroduceerd. Automobilisten gaan dan betalen op basis van gebruik, plaats én tijd – oftewel: rekeningrijden. Het eigen risico in de zorg blijft gelijk, maar er wordt kritisch gekeken naar wat er in het basispakket zit en welke medicijnen worden vergoed. Medisch specialisten moeten voortaan standaard in loondienst werken.
Om ruimte te maken voor grote investeringen – denk aan defensie en innovatie – accepteren beide partijen dat de staatsschuld iets kan oplopen. Die ligt momenteel nog onder de 50 procent van het bbp. Er wordt hard ingezet op innovatie, kennis en onderzoek, en de expatregeling wordt hersteld zodat Nederland weer toponderzoekers uit het buitenland kan aantrekken.
Klimaat en energie: isolatieoffensief, windparken en nieuwe kerncentrales
De klimaatdoelen van 2030 zijn lastig haalbaar, maar blijven de ambitie. Het volgende kabinet moet er vol gas achteraan. Denk aan versnelde bouw van nieuwe kerncentrales in Zeeland, verdere ontwikkeling van offshore windmolens en het permanent sluiten van het Groninger gasveld.
Met prioriteit wordt de verduurzaming van woningen aangepakt via een Nationaal Isolatie Offensief. Extra aandacht gaat naar buurten waar veel mensen moeite hebben met hun energierekening.
Defensie: meer soldaten, mogelijk wéér plichtdienst
Vanwege de toegenomen veiligheidsdreiging wil men snel naar de NAVO-norm van 3,5 procent van het bbp aan defensie-uitgaven. In 2030 moet de krijgsmacht minimaal 122.000 mensen tellen. Daarvoor wordt een defensie-oriëntatiejaren voor jongeren overwogen. En als dat niet genoeg oplevert? Dan wordt een selectieve opkomstplicht serieus voorbereid.
Stikstof: boeren krijgen keuzevrijheid, maar ook grenzen
Om uit de stikstofcrisis te komen, komt het stikstoffonds terug – dat was door het kabinet-Schoof geschrapt. De wettelijke doelen voor 2035 blijven, en in 2030 komt er een nieuw tussendoel. De huidige meetmethode (KDW) wordt vervangen door iets juridisch robuuster.
Belangrijkste nieuwheid: boeren krijgen ‘doelsturing’. Zij zien zelf hoeveel ze moeten reduceren. Rond natuurgebieden komt zonering: bedrijven binnen die zone moeten hun uitstoot verminderen, of verhuizen/beëindigen – met financiële compensatie. Als alles niets helpt, kan als laatste redmiddel worden gekort op dier- en fosfaatrechten: gedwongen inkrimping.
Wat nu?
Nu dit akkoord tussen D66 en CDA op tafel ligt, kan de echte formatiefase beginnen. Dit was eigenlijk een tussenstap, omdat er na de eerste verkenningsronde nog geen duidelijke coalitiemogelijkheden waren. Nu weten D66 en CDA tenminste waar ze voor staan – en kunnen ze kijken wie zich daarbij wil aansluiten.
Alle fractievoorzitters krijgen binnenkort weer een gesprek met Buma. Daarna volgen serieuze onderhandelingen met mogelijke partners. Maar het blijft lastig: de VVD blijft GroenLinks-PvdA blokkeren, wat volgens politiek verslaggever Fons Lambie “een hypotheek legt op het proces”.
“Dit plan zet in op forse investeringen in defensie, wonen en de economie”, zegt Lambie. “Maar hoe dat wordt betaald, zal bij de VVD zeker voor discussie zorgen. Dit is een tussenstap. Nu moet blijken wat er uiteindelijk uit kan rollen: een centrum-rechts kabinet met JA21? Of eindigen we toch in een minderheidskabinet? Dat moet Buma de komende dagen uitzoeken.”
HEMA nu helemaal in handen van Jumbo: ‘Slimme zet’ volgens expert
Jumbo is vanaf nu de baas over HEMA – en dan ook echt helemaal. De familie Van Eerd, achter het supermarktkonijn, heeft per direct de resterende 50 procent van HEMA overgenomen van investeerder Parcom. Dat betekent dat Jumbo via hun beleggingsvehikel Mississippi Ventures nu voor 100 procent eigenaar is van de bekende Nederlandse winkelketen met de rode logo’s.
In 2020 kregen ze al de helft, maar nu is het plaatje compleet. En retail-expert Paul Moers noemt het een “briljante stap”. “Ik denk dat HEMA hier super blij mee is,” zegt hij. “Parcom deed het trouwens goed – geen typische slijter die alles leeghaalt, maar een serieuze speler. Maar hé, één gesprekspartner is gewoon makkelijker dan twee. Dit is duidelijk een pluspunt voor HEMA.”
Een hectisch jaar voor Jumbo
Voor Jumbo sluit dit nieuws een behoorlijk rumoerig jaar af. Denk aan de rechtszaak tegen voormalig topman Frits van Eerd, die werd veroordeeld voor witwassen. Sinds zijn vertrek in 2022 stond Ton van Veen aan het roer, maar die stapte begin 2025 op. Per 1 januari 2026 neemt Jesper Højer – oud-Lidl-topman – het stokje over.
Moers denkt dat Højer er verstandig aan doet om ook naar HEMA te kijken. “Jumbo kan echt wat leren van de HEMA. Neem nou het assortiment dat al in Jumbo verkocht wordt. Tot nu toe is dat klungelig aangepakt. Het rek ziet er niet inspirerend uit. Dat kan én méér én beter.”
Schoon tafels vs smerige bende
En dan zijn er nog de restaurants in de Jumbo Foodmarkets. Volgens Moers vaak matig verzorgd. “Soms zie je smerige tafels, viezigheid… het is soms gewoon een bende. Daar kan Jumbo veel van leren van HEMA. Bij hen is alles netjes, proper, goed geregeld. Die discipline zou Jumbo goed doen.”
Maar het leerproces gaat wél twee kanten op. Ook HEMA kan profiteren. “Vooral op foodgebied. Taarten en worst gaan daar goed, maar verder is eten bij HEMA lastig. Jumbo kan daar duidelijk helpen. Je hebt dus echt een mooi kans op kennisuitwisseling: links en rechts kunnen ze van elkaar leren.”
Wereldwijde ambities via HEMA?
Een groot voordeel voor Jumbo? HEMA operéért internationaal – iets wat Jumbo zelf nog niet doet. “Jumbo zit alleen in Nederland en België. Verder uitbreiden zie ik niet gebeuren. Maar met HEMA heb je ineens een formule die ook actief is in Duitsland, Frankrijk en België – en jij hebt er volledige controle over. Dat is een hele nieuwe fase voor Jumbo. Zo’n stap hebben ze nog nooit gemaakt.”
Moers wijst er ook op dat Cloosterman-Van Eerd, voorzitter van de raad van bestuur van Jumbo, een speciale band heeft met HEMA. “Daar begon ze haar carrière. Ze heeft een warm hart voor die keten. Dat maakt de samenwerking alleen maar sterker.”
Twee sterke vrouwen aan het roer
Nu is het aan Saskia Egas Reparaz – HEMA-topvrouw uit Son en Breugel – en Cloosterman-Van Eerd om beide bedrijven naar nieuwe toppen te leiden. “Twee vrouwen van formaat die moeten samenwerken en onderhandelen. Dat wordt goed. De vrouwen zijn duidelijk in opkomst, en dit is een mooi voorbeeld. En ja, dat is gewoon leuk om te zien.”
Paus sluit reis af met ontroerend bezoek aan slachtoffers havenramp Beiroet
Op de laatste dag van zijn eerste buitenlandse trip heeft paus Leo XIV in Libanon een diep emotionele stekker getrokken bij de herdenking van de gigantische explosie in de haven van Beiroet. Die ramp, uit 2020, eiste minstens 220 levens nadat bijna 3000 ton ammoniumnitraat ontplofte – een ware schokgolf voor het hele land.
De paus nam tijd om stil te staan bij de tragedie: hij bad bij een gedenkmonument voor de slachtoffers, legde een bloemenkrans neer en sprak persoonlijk met mensen die hun dierbaren verloren hebben. In de hoofdstad Beiroet benadrukte hij hoe belangrijk het is dat er eindelijk gerechtigheid komt. Vijf jaar na dato is er nog steeds niemand veroordeeld, en dat zit bij veel nabestaanden zwaar.
Cecile Roukoz, die haar broer verloor bij de explosie, zei ronduit: “Het land moet stoppen met deze straffeloosheid. Er moet iets gebeuren.” Ook Mireille Khoury kwam om haar zoon – pas 15 jaar oud – die het leven liet tijdens de ramp. Samen met de paus wees ze naar het gebouw waar ze vroeger woonden, vlakbij de haven. “Onze kinderen zijn thuis vermoord”, vertelde ze kort voor de ontmoeting aan AP. “Ze werden gedood omdat iemand duizenden tonnen gevaarlijk spul opslaat in het hart van de stad, midden in een woonwijk.”
In Libanon is ongeveer één op de drie mensen christen, en de wijk rond de haven was juist een plek waar veel christenen woonden. Tijdens de bijeenkomst hielden overlevenden en rouwende familieleden foto’s vast van hun dierbaren die omkwamen. De paus toonde veel empathie: hij omhelsde een vrouw die daarom vroeg, sprak geruststellende woorden en deelde rozenkransen uit.
Eerder op de dag bezocht de kerkleider ook een ziekenhuis dat zich richt op mensen met een lichamelijke of verstandelijke beperking – een groep die in Libanon vaak wordt over het hoofd gezien. “We mogen de meest kwetsbaren niet vergeten,” benadrukte hij.
Na dit intensieve bezoek hield de paus, net als tijdens zijn verblijf in Turkije, een grote afsluitende mis. Volgens het Vaticaan waren er maar liefst 150.000 mensen aanwezig. Het was het emotionele slotstuk van zijn allereerste buitenlandse reis, die begon in Turkije en zondag doorging naar Libanon. De Amerikaans-Peruaanse paus noemde de trip zelf een vredesmissie en sprak herhaaldelijk zijn hoop uit op meer vrede en stabiliteit in het Midden-Oosten.
Nederland te kwetsbaar in de energievoorziening: een kwestie van keuzes maken
Er hangt een serieuze wolk boven Nederland als het om energie en klimaatbeleid gaat. Volgens tien ministeries samen lopen we hard achter op schema, zijn we veel te afhankelijk van buitenlandse energie, en dreigt de hele energietransitie vast te lopen – terwijl de tijd dringt.
Op dit moment haalt Nederland maar liefst 78 procent van zijn energie uit import. Dat maakt ons kwetsbaar, zeker in onzekere tijden. En ook al willen bedrijven én huishoudens graag duurzamer worden, er zitten flinke hobbels in de weg. Denk aan een elektriciteitsnet dat al overbelast is, investeringen die schrikken van de hoge kosten in Nederland vergeleken met buurlanden, of onzekerheid bij bedrijven over of hun groene plannen ooit rendabel worden.
Het rapport waar deze conclusies uit komen, is vier maanden in de maak geweest. Een werkgroep met ambtenaren uit grote ministeries – zoals Financiën, Klimaat, Landbouw, Infrastructuur en Algemene Zaken – heeft samengewerkt, ondersteund door deskundigen van het CPB en PBL. Hun boodschap is duidelijk: zonder actie blijft alles steken.
Ze wijzen op een klassiek kip-en-ei-probleem: verduurzaming loopt vast omdat er te weinig infrastructuur is, maar die infrastructuur wordt weer niet aangelegd omdat er nog te weinig vraag is. Zo blijft iedereen wachten op de ander. “Zonder een krachtig pakket aan beleid – denk aan planning, regels, prijzen en subsidies – komt er geen momentum,” stellen de ambtenaren. “En dan wacht iedereen maar eeuwig.”
Om uit dit dilemma te geraken, pleiten ze voor harde keuzes van het nieuwe kabinet. Er moeten prioriteiten worden gesteld: hoeveel geld willen we stoppen in klimaat- en energiebeleid? Waar halen we dat vandaan? En vooral: hoe ambitieus durven we te zijn?
Vier mogelijke beleidsscenario’s zijn doorgerekend door onderzoeksbureau Kalavasta. Helaas blijkt in alle gevallen dat het klimaatdoel van 55% minder CO₂-uitstoot in 2030 niet gehaald wordt. Maar één scenario komt relatief dichtbij – op slechts een paar megatonnen na. Die optie zou dus de meeste kans maken om onze planeet én toekomstige generaties een fatsoenlijke basis te geven.
Belangrijke knopen moeten worden doorgehakt in sectoren als industrie, landbouw, woningen en mobiliteit. En hoewel het lastig kan zijn om die keuzes te maken, benadrukken de ministeries: het is no-regret beleid. Investeer nu in de transitie, dan heb je er later geen spijt van. Maar als je niets doet? Dan krijg je die spijt gegarandeerd – en wel heel snel.
“Wij zijn het aan onze kinderen en kleinkinderen verplicht,” zo klinkt het treffend in het rapport. “Dat ze ook kunnen genieten van dit mooie land, van deze prachtige aarde. Het is triest dat dat tegenwoordig niet meer vanzelfsprekend is – niet voor hen, maar zelfs niet meer voor onszelf.”
De Oranjes en Suriname: een bijzondere ontmoeting op gelijke voet
Het huidige staatsbezoek van koning Willem-Alexander en koningin Máxima aan Suriname doet meer dan alleen beleefdheidsvisites – het raakt diep in de geschiedenis. Niet alleen omdat het de eerste keer is dat een Nederlandse monarch sinds 1978 weer officieel in Suriname staat, drie jaar na de onafhankelijkheid. Nee, het heeft ook te maken met wat daar allemaal tussen zit: slavernij, koloniale verhalen, en de rol die precies het Huis van Oranje daarin heeft gespeeld.
Koningshuisverslaggever Simone Tukker volgt het bezoek van dichtbij en vertelt in de nieuwste aflevering van De Dag hoe deze reis voelt als een soort omslagpunt. Volgens veel toeschouwers en betrokkenen lijkt er na de eerste dag al sprake te zijn van een frisse wind in de relatie tussen Nederland en Suriname. Het is alsof beide landen nu eindelijk écht tegenover elkaar staan, niet meer vanuit een oude machtsverhouding, maar op gelijke basis.
Willem-Alexander loopt dus letterlijk in de voetsporen van zijn grootmoeder Juliana, die in 1978 hier was. Maar hij loopt ook door de schaduwen van een verleden waarin zijn familie, net als heel Nederland, profiteerde van een systeem dat mensen ontvoerde en onderdrukte. Dat maakt dit bezoek extra zwaarwichtig – en tegelijk hoopvol.
In de podcast komt goed naar voren hoe gevoelig deze geschiedenis ligt, maar ook hoeveel behoefte er is aan herstel, open gesprekken en wederzijds begrip. En hoewel één bezoek natuurlijk geen kwaad kan goedmaken, geeft het wel het gevoel dat er iets verschoven is.
Luister je De Dag? Dan krijg je elke werkdag twintig minuten tijd om écht in te duiken op één belangrijk nieuwsfeit. Geen haast, gewoon verdieping. En als je liever snel bent: Lang verhaal kort legt rond vijven alles uit in vijf minuten. Voor wie ’s ochtends graag rustig start: Met het Oog op Morgen geeft een overzicht én een mooi interview. Zaterdag kun je Het Beste uit het Oog beluisteren, met de hoogtepunten van de week. En politieke junkies kijken vrijdag uit naar De Stemming van Vullings en De Rooy. Gemaakt door NOS en EenVandaag. Jonge luisteraars kunnen terecht bij de Jeugdjournaal-podcast, waar kindervragen serieus worden genomen.
Heb je er wat van gedacht? Stuur dan een mailtje naar dedag@nos.nl.
Waarom spelen we toch op de loterij terwijl de kans op winst bijna nul is?
Je weet het waarschijnlijk al: de kans dat je de hoofdprijs wint in de Oudejaarstrekking is ontzettend klein. Toch koopt elk jaar weer een flink stuk van Nederland een lotje – zo’n 7,5 miljoen mensen doet dat gemiddeld. Maar waarom? Waarom gooien we geld uit het raam voor iets wat bijna nooit gebeurt?
Kees Keizer, docent aan de Rijksuniversiteit Groningen en expert op het gebied van menselijk gedrag, legt uit dat het allemaal draait om fantasie, traditie en die onweerstaanbare voorpret.
Stel je dit eens voor: je pakt een gigantische lijst met alle adressen van Nederland. Je sluit je ogen, zet je vinger ergens neer – willekeurig. En dan rijdt iemand anders zonder enige aanwijzing precies naar dat huis. Hoe groot is die kans? Bijna nul. Nou, de kans dat jij de loterij wint, is min of meer even groot.
“Het is bijna belachelijk dat we telkens weer meedoen,” zegt Keizer. “De kans is zo verschrikkelijk klein, maar we doen het gewoon.”
Hoe klein die kans precies is, hangt af van hoeveel mensen er dit jaar een lot kopen. Vorige jaren lag dat rond de 7,5 miljoen. Dat betekent: 1 op 7,5 miljoen. Ofwel: 0,00000013. Een getal dat niemand echt kan bevatten.
En daar ligt precies het probleem, volgens Keizer. “Mensen zijn slecht in het inschatten van extreem kleine kansen. We kunnen ons er gewoon niets bij voorstellen. Daarom werken concrete beelden beter – zoals dat voorbeeld met het adres.”
In plaats van cijfers gebruiken we onze verbeelding als maatstaf. Hoe makkelijker je iets kunt visualiseren, hoe waarschijnlijker je het vindt. En ja, een lot kopen zorgt voor een heleboel beelden: die gloednieuwe auto die de straat in rijdt, nooit meer hoeven werken, reizen naar exotische bestemmingen…
Die voorpret is een groot deel van de aantrekkingskracht. De hele maand december loop je ermee rond, fantaseert over wat je zou doen als het zou lukken. En het voelt ook sociaal: je kunt tegen je kinderen zeggen: “Als we winnen, krijgen jullie dit cadeau”, of beloven dat je iets doneert aan een goed doel. Dan kom je er leuk en gul uit.
Daarnaast speelt traditie een grote rol. Nieuwjaar, nieuwe kansen – zo denkt veel volk op Oudjaarsavond. En wie kent dat moment niet: na twaalf uur iedereen tegelijk zijn telefoon checkt om te kijken of er misschien miljoenen binnen zijn gekomen?
“Loterijen werken net als beperkte aanbiedingen,” zegt Keizer. “Omdat het maar één keer per jaar is, voelt het uniek. Als er elke maand een Oudejaarstrekking was, zou veel minder volk nu een lot kopen.”
Uiteindelijk draait het niet om de kans, maar om de spanning. En die spanning van ‘wat als?’ – wat als ik morgen een ander leven leid? – die kun je nergens anders zo krachtig ervaren. Zelfs geen achtbaan geeft dat gevoel.
Een prijs van 2000 euro is leuk, maar je kunt er minder mee fantaseren dan met 4 miljoen. Terwijl je logischerwijs meer kans zou hebben als er duizenden kleine prijzen waren. Maar nee: het gaat om die éne grote jackpot. Die magische wending in je leven.
Dus ja, de kans is absurd klein. Maar de droom? Die is groot genoeg om ons jaar na jaar weer een lotje te laten kopen.
