Recent Nieuws donderdag 20 november, 2025 07:37
50 jaar na Franco: waarom staan zijn monumenten nog overal in Spanje?
Het is alweer een halve eeuw geleden dat de Spaanse dictator Francisco Franco stierf, maar zijn schaduw valt nog steeds lang. Want loop je door veel steden in Spanje, dan kom je nog steeds gedenktekens tegen uit zijn tijd. Straten met namen die verwijzen naar het regime, standbeelden, plaquettes – het zit er nog vol mee. En nu wil de Spaanse overheid eindelijk iets doen: nog deze maand komt er een officiële catalogus uit met alle overgebleven symbolen uit de Franco-epoca. Het doel? Die voor eens en altijd laten verdwijnen.
Maar wacht even – dit idee is niet nieuw. Al in 2007 werd met de wet Memoria Histórica bepaald dat deze tekens van een donkere periode moesten worden verwijderd. Toch zijn er nog duizenden over. Historica Maisa Navarro, die op Tenerife woont, heeft er zelfs 450 bij elkaar geteld op de Canarische Eilanden alleen al. Ze staat voor één van de meest opvallende: het zogenaamde Ángel de la Victoria. De meeste mensen noemen het gewoon “het Franco-monument”.
“Dit beeld vertelt een leugen”, zegt ze. “Hier wordt Franco afgebeeld als een jonge middeleeuwse kruisvaarder, gehuld in de vlag, met een zwaard dat tegelijk een kruis is. Hij staat bovenop een engel.” Volgens haar wordt hij hier onterecht neergezet als held in een heilige oorlog. “Alsof hij een beschermengel was. Terwijl hij juist verantwoordelijk was voor onderdrukking en dood.”
Navarro vindt dat zo’n monument allang weg had moeten zijn. Maar dat blijkt lastig. Er is namelijk een procedure bezig om te bepalen of het werk cultureel erfgoed is van nationaal belang. Zolang dat onderzoek loopt, mag het niet gesloopt worden – ook al staat het wel op de lijst van dingen die weg moeten volgens de wet.
En dan zijn er natuurlijk ook mensen die het juist willen behouden. Zoals Alejandro Gómez, leider van VOX in Santa Cruz de Tenerife. “Dit is een kunstwerk van Juan de Ávalos, één van de grootste beeldhouwers van de 20e eeuw”, zegt hij trots. “Het is een eer dat dit hier staat.” Op de vraag wat er nou precies op het beeld is afgebeeld, reageert hij ontwijkend. “Dat moet je aan de kunstenaar vragen. Het is kunst. En kunst is altijd een weerspiegeling van zijn tijd.”
Hij is ook tegen elk compromis, zoals een naamswijziging. “Als je eenmaal begint met herschrijven, waar houdt het dan op?” Volgens hem zou je dan ook andere historische symbolen moeten aanpakken – en dat wil hij niet.
Het stadsbestuur houdt zich op de vlakte. Burgemeester Manuel Bermúdez: “Wij houden ons aan de wet. Als blijkt dat het beeld erfgoed is, dan blijft het staan. Maar dan wil ik er wel context bij.” Zijn idee? Het gebruiken als lesmateriaal. “Zoals in veel Europese landen gebeurt met nazi-symbolen of Auschwitz. Daar blijft het bewaard, niet om te eren, maar om te leren. Om nooit te vergeten wat er gebeurd is.”
Maar historica Navarro snapt daar niets van. “Je kunt niet zeggen dat je leert van geschiedenis terwijl je een monument laat staan dat nooit de echte waarheid vertelt.” Ze wijst op een ander geval: een monument dat eerst slachtoffers van Franco’s kant herinnerde, maar later werd hernoemd tot ‘monument voor alle slachtoffers’. “Maar zelfs dan werden de namen van de andere kant niet toegevoegd. Het deed net alsof beide zijden gelijk waren. Dat is oneerlijk tegenover de mensen die gevangenzaten, werden gemarteld of vermoord.”
Kortom: 50 jaar na de dictatuur zit Spanje nog steeds met de gevolgen. En hoewel iedereen het erover eens is dat het verleden onder ogen moet worden gezien, blijft de vraag: hoe doe je dat? Door alles weg te halen? Of juist door het te behouden – maar dan met de juiste uitleg? Voorlopig staat het antwoord nog in de lucht – net als het beeld van Franco op zijn engel.
Nog steeds veel nepkortingen in de Black Friday-fanfare
Je kent het wel: die knallende kortingen tijdens de Black Friday, met doorgestreepte prijzen en mega-deals die je niet mag missen. Maar pas op – veel van die aanbiedingen zijn eigenlijk flauwekul. De Autoriteit Consument en Markt (ACM) waarschuwt dat een hoop winkels consumenten gewoon misleiden met nepkortingen. En dat terwijl de regels duidelijk zijn.
De toezichthouder heeft 24 grote winkels – zowel online als fysiek – onder de loep genomen. En wat blijkt? Driekwart ervan houdt zich niet aan de spelregels. Vooral bij de zogenoemde ‘van-prijs’ gaat het mis. Die moet volgens de wet de laagste prijs zijn die het product in de afgelopen 30 dagen had. Maar vaak is het helemaal onduidelijk waar die doorgestreepte prijs nou echt op gebaseerd is. Soms wordt zelfs een adviesprijs gebruikt die nooit daadwerkelijk is gehanteerd. Het resultaat? Kortingen lijken groter dan ze in werkelijkheid zijn.
Dat is volgens de ACM niet alleen bedrog voor consumenten, maar ook oneerlijke concurrentie voor bedrijven die wél hun huiswerk maken. “Daarom grijpen we hierin door”, zegt Fleur Severijns van de ACM.
En nee, dit is geen nieuw probleem. Vorig jaar al werden een paar bekende namen betrapt. Denk aan Leen Bakker en Jysk – die kregen allebei een boete van ruim 100.000 euro. Om te voorkomen dat winkeliers in de toekomst kunnen zeggen dat ze ‘het niet wisten’, heeft de ACM later een leidraad uitgebracht met heldere voorbeelden van wat wel en niet mag. Die geldt zowel voor webshops als reguliere winkels.
Toch blijft het misgaan. Van de 24 onderzochte winkels hielden er maar liefst 18 zich niet aan de regels. Ze kregen inmiddels een brief van de ACM met een waarschuwing. Omdat ze nog in beroep kunnen gaan, worden de namen voor nu niet openbaar gemaakt. Maar als blijkt dat er echt is gefraudeerd, kunnen ze ook weer een flinke boete tegemoet zien.
Ook de Consumentenbond deed onderzoek en concludeert dat Amazon, Wehkamp en Bol schuldig zijn aan misleidende reclames. Amazon zou bijvoorbeeld advertenties gebruiken met doorgestreepte adviesprijzen die vaak hoger liggen dan de daadwerkelijke verkoopprijs. Op vragen van de NOS reageert het Amerikaanse techreus niet.
Wehkamp adverteerde met een spel dat eerst 30,99 euro kostte, maar tijdens de aanbieding ineens 35,69 euro – met een korting van 30 procent. Dat klopt natuurlijk niet. Wehkamp zegt wel dat ze recent aanpassingen hebben gedaan om beter aan de regels te voldoen. Bol daarentegen herkent zich niet in de kritiek van de Consumentenbond. Volgens hen is de ‘laagste prijs in 30 dagen’ niet representatief, omdat prijzen op hun platform snel kunnen schommelen. Daarom gebruiken ze liever een ‘meestal-prijs’.
Marketingexpert Niels Holtrop van de Maastricht Universiteit denkt dat het probleem nog veel groter is dan de cijfers suggereren. “De ACM kan simpelweg niet alles controleren. Het assortiment is gigantisch. Veel winkels komen er dus mee weg.” Kleinere webwinkels zouden juist minder snel worden gesnapt, terwijl grote ketens meer in de schijnwerpers staan. Tegelijk hebben kleinere spelers soms harder nodig om te concurreren via prijsacties.
“Consumenten zijn gevoelig voor kortingen”, legt Holtrop uit. “Winkels weten dat en worden daarom steeds creatiever – soms net iets buiten de grens. En omdat je zelden weet wat de echte oorspronkelijke prijs was, en die deal maar tijdelijk is, schiet je er makkelijk in.”
Zijn tip? Vertrouw niet blindelings op wat een webshop jou laat zien. Check zelf hoeveel het product normaal kost. Pas dan zie je of het écht een goede deal is.
Gewapende overval op coffeeshop in Eindhoven – medewerker bedreigd, daders met scooter ontkomen
Twee kerels hebben woensdagavond rond 23.00 uur flink de boel op stelten gezet bij een coffeeshop aan de Bosboomstraat in Eindhoven. Volgens de politie pleegden ze een gewapende overval: één van de twee trok een vuurwapen en richtte dat op een medewerker. Gelukkig raakte niemand gewond tijdens het incident.
Na het intimideren van het personeel wisten de daders een flink geldbedrag te bemachtigen. Daarna sprintten ze weg op een scooter, waarschijnlijk richting de Kanaaldijk-Noord. De politie is hard bezig met het onderzoek en zoekt nu naar bewakingsbeelden.
Eén van de verdachten wordt beschreven als lang, met een donkere huidskleur. Hij droeg een masker voor zijn gezicht en had een donkere jas aan.
Als je camera’s hebt hangen in die buurt en misschien iets hebt opgepikt, wil de politie graag dat je contact met ze opneemt. Elke tip kan helpen om deze twee snel achter de tralies te krijgen.
Zorgmedewerkers worstelen dagelijks met pijnlijke keuzes: wie help je éérst?
Stel je voor: je bent net bezig iemand te douchen, of je helpt een bewoner die zich verslikt heeft, en dan hoor je ineens een klap verderop. Iemand is gevallen. Je collega zit ook al vol. Wat doe je? Je wilt er meteen zijn voor beide mensen, maar dat kan gewoon niet. Zo’n situatie is geen uitzondering – het gebeurt elke dag weer in de zorg.
Roy Korbijn, coördinerend verzorgende in een zorginstelling in Heerhugowaard, beschrijft het zo: “Het is alsof je constant moet kiezen tussen twee brandjes, terwijl je maar één brandslang hebt.” En hij is niet de enige. In het rapport Ik kom zo bij u… van het Centrum voor Ethiek en Gezondheid (CEG) komen deze harde realiteiten hard aan. Door het structurele personeelstekort moeten zorgverleners voortdurend improviseren, lastige beslissingen nemen en soms zelfs noodzakelijke zorg uitstellen.
Volgens het CEG is dit fysiek, mentaal en vooral moreel zwaar. Zorgprofessionals weten vaak precies wat ze zouden moeten doen, maar kunnen er gewoonweg niet toe komen. Dat leidt tot morele stress – een gevoel van machteloosheid, frustratie en schuld. En dat komt juist omdat ze zo betrokken zijn bij hun cliënten. Ze willen het beste, maar worden telkens gedwongen om prioriteiten te stellen. En elke keer dat ze dat doen, is er iemand die op wacht blijft staan.
“Als ik ‘ik kom zo bij u’ zeg, dan voelt dat soms als een leugen,” bekent Roy. “Ik zeg het honderd keer per dag. En ik word er zelf flauw van. Soms zou ik wel een pieper willen hebben waarop staat: u bent de vijfde in de rij.”
Te weinig handen, te veel noden
Vroeger werkte Roy met een team van acht collega’s. Tegenwoordig mogen ze blij zijn met vijf mensen – en die moeten zorgen voor twee afdelingen. “We lopen dus vaak met twee mensen op een afdeling van zeventien bewoners. Dat is simpelweg ondoenlijk.”
Hij is niet de enige die dit ervaart. Naomi, een andere zorgverleenster, moest ooit kiezen tussen een terminale patiënt en iemand die verward en onrustig rondliep. “Je weet wat je zou moeten doen, maar je kunt niet overal tegelijk zijn. Het voelt verschrikkelijk. Je wordt er zelf kapot van.”
Ruben, een wijkverpleegkundige, ziet hetzelfde beeld: drie mensen doen het werk van vier. “Dat zorgt voor stress. Dan ga je mensen overslaan. En dat mag eigenlijk niet.” De enige manier om het draaiende te houden? Sneller werken. Maar zelfs dat heeft grenzen.
Want de zorg is allang versoberd tot alleen de ‘noodzakelijke’ taken: eten geven, omkleden, naar bed brengen. Samira, verzorgende in een verpleeghuis, zegt het ronduit: “Het welzijnsstukje – luisteren, even samen zitten, iets leuks doen – dat kun je vergeten. Dat past er gewoon niet meer in.”
De mens achter de zorgverlener
Ook Bo, persoonlijk begeleider in de gehandicaptenzorg, merkt hoe het tekort haar zelf raakt. “Je wordt moe, je wordt narrig. En dat verdienen de mensen waar je voor zorgt natuurlijk niet. Maar als je altijd extra uren maakt, en steeds moet bellen of er iemand invalt… dan breekt het je langzaam af.”
Roy ziet het ook bij zijn collega’s: de passie slijt. “Steeds meer mensen vertrekken. Dat maakt alles nog zwaarder. De sfeer verandert. Er groeit een gevoel van gemis en onzekerheid.” Hij geeft toe: zijn zorghart brandt nog, maar hoelang zal dat blijven duren? “Af en toe heb ik een moment met een ouder waarbij ik weer voel waarom ik dit doe. Maar die momenten zijn zeldzaam.”
Hij roept op: laat nu eindelijk het echte verhaal horen. En daarna: investeer. Betrek zorgverleners bij de keuzes. Geef ze medezeggenschap. Want zonder hen loopt de zorg helemaal vast.
Oproep tot politiek en maatschappij
Het CEG vraagt de politiek en beleidsmakers om structurele keuzes te maken – en zorgverleners daarbij serieus te betrekken. V&VN, de beroepsorganisatie voor verpleegkundigen en verzorgenden, reageert geschokt maar niet verrast. “Onze leden vertellen dit soort dingen al jaren. Ze vragen ons: hoe ga ik hier verantwoord mee om?”
V&VN pleit voor herziening van het tuchtrecht. “Als er iets misgaat, wordt de zorgverlener direct aangewezen. Veel voelen zich vogelvrij. We moeten een systeem waarin ze worden beschermd én ondersteund.”
En ja, er moeten gewoon meer mensen instromen. Daarvoor moet de sector aantrekkelijker worden: goedkopere opleidingen, lagere loonkloof, eerlijke stagevergoedingen. En belangrijk: laat zorgverleners meedenken over hun werk. Dat geeft meer plezier, minder stress, en minder mensen die weglopen.
Roy sluit af met een simpele vraag aan de politiek, werkgevers en iedereen thuis: “Hoe zou jij het vinden als het om je eigen vader of moeder ging?”
Discussie over wereldwijd genderplan op klimaattop Brazilië
Klimaatverandering trekt niet aan alle mensen gelijk. Dat zeggen de Verenigde Naties: het heeft een groot gezicht, en dat is vaak vrouwelijk. Vrouwen en meisjes lopen wereldwijd meer risico als het om droogte, overstromingen of andere klimaatrampen gaat. Denk aan hun inkomen, veiligheid of toegang tot gezondheidszorg – die komen onder druk te staan, vooral in arme landen.
Daarom pleiten de VN samen met bijna honderd landen voor een wereldwijd gender-actieplan: een soort blauwdruk om vrouwen beter mee te laten denken en beslissen over klimaatmaatregelen. Het idee speelt al jaren, maar pas vorig jaar in Baku werd echt afgesproken: er moet iets concreets komen. Nu, tijdens de klimaattop in Belém, Brazilië, zou de tekst eigenlijk rond moeten zijn.
Maar helaas: er loopt wat stroef.
Een handjevol landen maakt flink tegenstand. “Er is een kleine groep die het proces steeds probeert te torpederen,” zegt Kerime van Opijnen van CARE Nederland, die speciaal naar Brazilië is gereisd om dit dossier scherp te volgen. Volgens haar is het cruciaal dat vrouwen – die vaak actief zijn in landbouw, zorg en onderwijs – ook een stem krijgen in klimaatbesluiten. Maar het wordt lastig door verschillende uitleggingen van het woord gender.
Rusland en Saoedi-Arabië bijvoorbeeld, willen alleen ‘mannen’ en ‘vrouwen’ in de tekst zien staan. Zij lezen ‘gender’ als iets wat buiten het biologische geslacht omgaat – en daar hebben ze een hekel aan. Het Vaticaan heeft weer andere zorgen: het schrikt terug voor de term SRGR (Sexual Reproductive Health Rights), oftewel seksuele en reproductieve gezondheidsrechten. Volgens bronnen binnen de onderhandelingen vreest het Vaticaan dat dit zou neerkomen op het bepleiten van abortus. Maar Van Opijnen benadrukt: het draait hier vooral om bescherming tegen geweld, zoals verkrachting in vluchtelingenkampen, en om veilige bevallingen na natuurrampen – momenten waarin sterftecijfers onder vrouwen vaak oplopen.
Het woord gender is trouwens niet nieuw in het klimaatverhaal. Al sinds COP7 in 2001 (dat was in Marrakesh, Marokko) wordt ermee gewerkt. Inmiddels is er zelfs veel steun voor een inclusieve aanpak. Toch vindt Van Opijnen dat een paar koppige landen geen domper mogen zetten op de vooruitgang. “Landen passen zo’n akkoord toch toe binnen hun eigen context. Maar je kunt niet toestaan dat een minderheid de hele tekst waterig maakt.”
En het gaat niet alleen om vrouwen. Voor CARE Nederland hoort inclusiviteit erbij: ook mensen met een beperking, inheemse gemeenschappen, en LGBTQIA+-mensen moeten een plek krijgen. Transpersonen bijvoorbeeld, zegt Van Opijnen, zijn vaak extra kwetsbaar – vooral wanneer stigma en discriminatie hen dakloos maken. Dan zijn extreem weer en hittegolven des te gevaarlijker.
Intussen zitten er in de onderhandelingsversie al tal van passages tussen haken – dus nog open voor discussie. Aan ministers uit allerlei landen is nu de taak om deze week knopen door te hakken.
Overigens gaf het Europese Hof voor de Rechten van de Mens vorig jaar al een belangrijk signaal: Zwitserse oudere vrouwen kregen gelijk toen ze klaagden dat hun overheid onvoldoende doet tegen hittegolven. Het Hof oordeelde dat dat een schending is van hun mensenrechten. Een precedent dat aantoont hoe serieus de band tussen gender en klimaat genomen wordt – ook in de rechtszaal.
