Recent Nieuws woensdag 10 december, 2025 18:29
Deense zaaddonor met giftige erfenis: hoe een genetische tijdbom Europa opentrekt
Opgewekt wierf de Deense donor mee, want zijn zaad kon ieder gezin een kind geven. Maar wat niemand wist – zelfs de bank niet – was dat er een sluimerend genetisch afwijkingje meegeleverd werd. Nu staan er bijna 200 kinderen verspreid over heel Europa met een hoog risico op kanker. Veel ouders en, nog erger, die kinderen zelf weten er nog helemaal niks van.
Judith Pennarts van Nieuwsuur legt in deze aflevering van De Dag uit hoe zoiets überhaupt kan gebeuren. Samen met collega-reporters van dertien Europese publieke omroepen spendeerden Nieuwsuur maanden aan speurwerk – papieren doorspitten, databanken doorspitten, telefoontjes plegen die niemand wil aannemen. Het beeld dat naar boven komt: een perfect storm van schaarse donors, lakse regels en Deense handelsgeest.
De anonieme donor kwam aan het licht toen steeds meer kinderen dezelfde zeldzame mutatie vertoonden. Artsen begonnen te fronsen, ouders te googlen, en het was hopen dat de puzzelstukjes elkaar zouden tegenkomen. Nu er een link is gelegd lopen alle betrokken instanties te duiken of te heen-en-weer wijzen.
Waarom zo veel Nederlandse ouders toch voor de Deense weg kozen?
Nederland kent een harde grens van maximaal twaalf kinderen per donor. In Denemarken is die plafond veel rekbaarder, dus de markt wordt daar groter en goedkoper. Het bijeffect: één kat in Deense zak geeft 200 kwispelstaartjes in Europa, waarvan sommige nu met een angstig hart naar het ziekenhuis moeten voor preventieve controles.
Nog geen telefoontje gehad?
Veel betrokven gynaecoloog-praktijken hebben van overheidswege nog geen brief gestuurd. Als je via een Deense spermabank zwanger bent (geworden), check dus even zelf je dossier. De Nederlandse Spermadonor Registratie mailt terug als je donorcode opduikt in het breinbrekende hele Europa-onderzoek.
Wil je meer horen over hoe de vork precies in de steel zit? Duik dan de podcast in. Judith neemt je mee langs frustratie, ontluistering en verborgen risico’s – met vooral één centrale vraag: hoe bescherm je zoekende ouders én hun mogelijk al geboren kinderen zonder de zaaddroom op slot te draaien?
Reageren? Mail met je verhaal naar dedag@nos.nl
Presentatie en montage: Mattijs van de Wiel
Redactie: Ulrike Nagel
Meer luisteren?
– De Dag: elke werkdag 20 minuten verdieping bij één actueel onderwerp.
– Lang verhaal kort: 5-minuten mini-afleveringen rond vijf uur.
– NOS op 3 legt uit: wat je moet weten om het nieuws écht te begrijpen.
– Met het Oog op Morgen: nieuwsoverzicht, krantenkoppen én de beste interviews.
– Het Beste uit het Oog: zaterdagse selectie van spetterende gesprekken.
– De Stemming van Vullings en De Rooy: elke vrijdag een politieke bloemlezing.
– Jeugdjournaal-podcast: kindervragen, volwassen antwoorden.
Eindhovase IS’er zit in Somalië vast: eerder al in Nederland veroordeeld
Hij groeide op in Eindhoven, reed hier met een bivakmuts over de A2 en had het op vliegbases én premier Mark Rutte gemunt. Nu zit Hasan A. (32) in een Somalische cel en wacht hij mogelijk op de doodstraf.
Hasan werd in juni dit jaar gearresteerd in het noorden van Somalië. Daar vecht de semi-autonome regio Puntland al jaren tegen een kleine maar felle groep IS-strijders die zich in het Cal Miskaad-gebergte heeft verschanst. De Britse krant The Times sprak hem in de gevangenis van Boosaaso. „Ik liet me meeslepen,” zegt Hasan tegen hun verslaggever. „Ik dacht echt dat ik een nobele zaak diende, maar ik was gehersenspoeld.”
Van Eindhovase schoolbank naar cel in Boosaaso
In Eindhoven woonde Hasan met zijn moeder en zus. Vanaf 2014 stapelde hij de kleine overtredingen op: rijden zans rijbewijs, winkeldiefstallen, een vechtpartij. De echte omslag komt in augustus 2016. Agenten stoppen een Opel Corsa op de A2. Achter het stuur zit Hasan met een bivakmuts over zijn hoofd. In de kofferbak: een kapmes, tie-wraps en een walkietalkie.
Thuis vinden rechercheurs harde schijven vol onthoofdingsvideo’s, handleidingen voor het maken van een IS-vlag en zelfs oefenmateriaal voor een aanval op vliegbasis Volkel. Ook staan er namen op een lijstje: premier Rutte, cabaretier Hans Teeuwen en een luchtmachtgeneraal. Het Openbaar Ministerie spreekt van „een dreiging die niet groter had kunnen zijn”. Eind 2017 veroordeelt de rechtbank hem tot 2,5 jaar cel en tbs.
Terugvallen in Turkije en Somalië
Na zijn vrijlating in 2021 verliest Hasan zijn Nederlandse paspoort. Hij vertrekt naar Turkije, waar hij via Telegram in contact komt met IS-cellen in Somalië. In oktober 2024 reist hij door naar Afrika. In plaats van het front krijgt hij een rol als ‘waterdrager’: tien man in een pick-up die munitie en voedsel brengen naar de bergschansen. Begin juni wil hij bij een dorpje water tappen. Locale strijders grijpen hem, samen met twee andere buitenlandse IS’ers.
Doodstraf of celstraf?
Zijn proces staat nog niet gepland, maar in Puntland staan zware straffen op deelneming aan IS. De doodstraf is er officieel nog altijd een optie. Hasan hoopt op uitlevering aan Nederland, maar Den Haag heeft nog geen uitleveringsverzoek ontvangen – en formeel is hij staatsloos.
Meer weten?
Bekijk origineel artikel
Zelensky’s opvolger vanuit het Verenigd Koninkrijk?
“Ik sta klaar voor de verkiezingen”, zei de president gisteren – een knipoog naar Trump, die klaagde dat Oekraïne al eeuwen niet meer heeft gestemd. Maar in Oekraïne mag je in oorlogstijd niet naar de stembus, dus Zelensky vroeg het parlement om slimmer te worden. Alleen weet iedereen al wie de grootste tegenstander zou zijn: Valeri Zaloezjny, nu ambassadeur in Londen, maar van 2021 tot begin dit jaar nog baas van het leger.
De generaal die iedereen “papa” noemt
Achter zijn desktop bij de Britse ambassade tikt Zaloezjny columns over de oorlog – en fans vreten die artikelen. Onderzoekers van het Carnegie Center merken op dat de man wordt gezien als een vaderfiguur, “de meeste geadoreerde en vertrouwde politieke ster in het land”. Hoe warm? In een peiling van deze week scoort de ex-bevelhebber 19 %, Zelensky ieniemienie-hoger met 20 %. Iedereen die er anders over denkt komt niet boven de 5 %. Bijna een kwart twijfelt nog of zwijgt.
Net als Zelensky, maar dan ook militair
Zaloezjny noemt in de media zo’n beetje hetzelfde recept als de president: geen territorium weggeven, Rusland op afstand houden en alleen praten als er zware beveiligingsgaranties achteraan komen. Denk aan NAVO-toetreding, eigen kernkoppen of een hoop NAVO-soldaten op Oekraïense bodem. Eind van vorige maand zette hij dat zwart-op-wit in een opiniestuk, en weinig Oekraïners draaien zich om. Vertrouwen in hem: 73 %. In Zelensky: 67 %. Niet mis, zullen we maar zeggen.
Laat me met rust, want oorlog is geen verkiezingsspektakel
Zaloezjny spreekt zich hard uit tegen stembureaus in oorlogstijd: “Ik zet geen hoofdkwartier op, richt geen partij en schrijf me allerminst in.” Bovendien moet er eerst een staakt-het-vuren komen, moeten mensen uit bezette gebieden kunnen stemmen én moeten miljoenen vluchtelingen worden ingeschreven. Kortom, een paar logistieke nachtmerries. Carnegie signaleert dat de animo voor verkiezingen op tafeldagelijkstemperaturen ligt. Slechts 11 % wil nú stemmen, al scharrelen partijen stiekem toch al met campagnes rond. Zelfs oppositielui zoals Oleksi Hontsjarenko keilen ertegenaan: “Snap niet waarom Zelensky dat überhaupt overweegt.”
‘s-Morgens in Den Bosch: emoties stromen al na een paar uur Stint-proces
De tweede procesdag zit erop en wat een rollercoaster was het weer. Vanochtend begon rustig, maar al snel stond de rechtbank op z’n kop. In de middag werd duidelijk dat donderdag de zwaarste dag wordt: dan komen de ouders en nabestaanden zelf aan het woord. Tijd om te zuchten is er niet.
Waarom die rare zin in de handleiding plots verdween
Op de avond van het ongeluk, rond half vijf, werd de handleiding ineens aangepast. Weg was de regel dat de Stint aan de machinerichtlijn zou voldoen. Peter en Edwin konden zich nauwelijks herinneren wie dat precies had gedaan – “de hele dag was een waas”, zeiden ze. De rechter vond het op z’n minst opvallend dat net op die dag de ‘foute’ zin eruit werd gehaald en de versie zonder toelichting naar het ministerie werd gestuurd.
“Een straf zou keihard aankomen”
Toen de rechter vroeg wat een eventuele straf voor hen zou betekenen, schoof Edwin het moeilijk weg. “We hebben al zeven moeilijke jaren achter de rug. Ons bedrijf staat nu op orde. Als de rechtbank denkt dat een straf moet, dan respecteren wij dat, maar het zou enorm pijn doen.” Peter knikte: “Mijn wens is dat we uiteindelijk tot een oplossing komen die iedereen rust geeft.”
Knop of geen knop: de verdwenen noodstop
Waarom verdween de noodstopknop in latere modellen? Volgens Peter en Edwin leverde die knop geen extra veiligheid op; vaak werd hij per ongeluk ingedrukt en schrokken kinderen zich kapot. Bovendien kregen de nieuwste Stints een extra knijprem, waarmee je sneller en controleerder kon remmen dan met een on/off-doods-knop. Toch bleef de rechter doorvragen: “Zou zo’n knop het verschil hebben gemaakt op 20 september?” Edwin durfde het niet te zeggen. “Ik ben geen technisch rekenwonder en wil niet speculeren over die dag.”
Accu’s die stuk gingen als sneeuw voor de zon
Ruim 600 meldingen over accuproblemen, waarvan 107 keer dat de Stint gewoon stilviel. De oorzaak? Een batterijtype dat bij de tweede batch niet lekker bleek te zijn. Er kwam een ‘kristalaccu’ in plaats van loodzuur, maar die kon max 20 ampère aan en kreeg toch een 30-ampère lader mee. Gevolg: veel korte metten met accu’s die het binnen twee jaar begaven. Peter: “De leverancier zei dat het kon. Achteraf bleek dat anders.” De rechter pakte er een NFi-rapport bij en vroeg zich hardop af waarom er toen niet eerder getest werd.
Staan of zitten, en wat dan als je eraf springt?
Een bestuurdersdetectie, die het voertuig stopt als niemand op het plateau staat, zat er nooit op. De rechter wilde weten of er ongevallen waren door vroege uitstappers. “Ja, we kregen wel meldingen dat mensen te vroeg afstapten,” gaven Edwin en Peter toe. Gevraagd of zoiets expliciet in de training werd benoemd, antwoordden ze volmondig ‘ja’. Even later volgde er een korte stop; de emoties in de zaal liepen weer op.
Bekijk origineel artikel
Extreem snel kindje mee op A50: 214 km/u terwijl peuter op achterbank zit
Midden in de nacht met 194 km/u knallen
Afgelopen maandagnacht spotten agenten een auto die voorbij schoot met maar liefst 194 km/u op de A1 richting Apeldoorn. Daar mag je max 120, dus dat is flink door rood vliegen. Toen ze achter haar aangingen, bleek het nog erger: op de A50 richting Zwolle klokten ze haar af op 214 km/u. Kan je nagaan.
Rijbewijs meteen in de prullenbak
De vrouw werd klemgereden en haar rijbewijs ging direct de laatse in. Bovendien moet ze binnenkort op cursus bij het CBR, oftewel: weer een hoop papierwerk en tijd kwijt. Maar dat is het minste, want…
Babysit-stunt met peuter achterin
Toen ze langs de weg stond, kwam pas het échte schandaal aan het licht: op de achterbank zat haar eigen peuter. Midden in de nacht, nat wegdek, 214 km/u. De agenten maakten meteen een melding bij het meldpunt Veilig Thuis en schreven op Insta dat ze zich “zorgen baarde” zónder doekjes om. Hadden ze mooi goed gevonden.
Bleke afsluiter: nog een sloeber met drank
Later die nacht troffen de agenten nog een andere sukkel: een automobilist die slingerend over de A50 reed. Die blies bijna vier keer de toegestane alcoholgrens en vond net als de snelle vrouw dat zijn rijbewijs ineens heel ver weg moest. Ook hij mag binnenkort een cursusje van het CBR drinken… bedoel ik: doen.
Links en rechts boos: minderheidskabinet in de maak?
De informatieronde met Buma zit erop, en hoewel D66, CDA en VVD nog rustig rond de tafel zitten, is niet iedereen vrolijk. GroenLinks-PvdA-voorman Jesse Klaver ziet al donderwolken: “Dat wordt een hoop onzekerheid, en die wordt straks op het bordje van de oppositie gelegd. Maar die rekening gaan wíj niet betalen”, zei hij kordaat.
Waarom hij alarm slaat? Het is nog niet officieel, maar volgens Klaver is een minderheidscoalitie nu al een “riskant experiment.” Het formatie-rapport van informateur Sybrand Buma laat het bewust open: minderheid én meerderheid zijn beide opties. Maar Klaver gaat ervan uit dat D66, CDA en VVD het alleen gaan proberen. “Wij beoordelen elk wetsvoorstel afzonderlijk”, kondigt hij aan.
JA21 links blijven liggen
Ook JA21 voelt zich weggemoffeld. Fractieleider Joost Eerdmans vindt het gewoon “een gemiste kans” dat z’n partij niet mag aanschuiven voor een centrum-rechtse samensmelting. Met 75 zetels één stem te weinig? Prima, probeer het toch.
“Ik bleef maar hopen dat deze combinatie als serieuze optie in de volgende ronde op tafel zou komen”, verzuchtte hij tijdens het debat. “Of dat lukt, weet alleen de Lieve-Heer, maar dan nóg: we zouden het op z’n minst moeten proeven.” D66 blokkeert echter, dus JA21 blijft vooralsnog buiten de boot.
Wilders: praat mee over zorgmilliarden
PVV-leider Geert Wilders schoof ook aan en mikte direct op de zorgplannen. “Jullie snoeien straks miljarden weg bij mensen die hulp nodig hebben”, sneerde hij naar Rob Jetten. Het formatiestuk meldt inderdaad dat uitgaven aan zorg en sociale zekerheid flink oplopen door de vergrijzing – dus er moet gesneden worden.
Jetten veegt de vloer aan met bezuinigingen-voor-bezuinigingen. “De komende jaren komt er gewoon miljarden bij, maar het systeem loopt vast en de wachtlijsten lopen al op. We moeten dus rigoureus hervormen.” De halvering van het eigen risico (een eerder Kamer-besluit met PVV) wordt helemaal teruggedraaid, omdat het jaarlijks “enkele miljarden” kost.
Ook ChristenUnie-baas Mirjam Bikker dringt aan op zorg met een menselijk gezicht: “Wij willen geen kil snijden, maar nadenken over duurzame, liefdevolle ouderenzorg van de toekomst.” Volgens Jetten is dit echter een taak voor het echte onderhandeltraject. Hij geeft ruiterlijk toe dat het huidige stuk “amper aandacht heeft” voor sociale vangnetten en zorg.
Kort samengevat: links stoort zich aan de verwachte minderheidsconstructie, rechts baalt dat ’n rechtse meerderheid niet eens in de Oostvaardersplassen mag pootje baden, en ondertussen weet iedereen al dat er straks keihard geknipt moet worden in het sociale vangnet.
