Recent Nieuws zondag 07 december, 2025 20:26
Nieuw onderzoek bevestigt: Buurtbewoners van geitenboerderijen lopen meer risico op longontsteking
Mensen die binnen een straal van 500 meter van een geitenstal wonen, hebben maar liefst 73% meer kans om een longontsteking te krijgen vergeleken met andere Nederlanders. Woon je binnen een kilometer? Dan is die kans nog steeds 19% hoger. Dit blijkt uit nieuw onderzoek van de Gezondheidsraad, dat in opdracht van het kabinet is gedaan. Het rapport wordt dinsdag officieel gepresenteerd.
Het RIVM (Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu) kwam eerder al met vergelijkbare conclusies. Omdat er toen onenigheid in het kabinet was, werd besloten tot dit extra onderzoek. De Gezondheidsraad heeft nu een duidelijke boodschap voor de politiek: bescherm de omwonenden tegen de uitstoot van geitenhouderijen, anders krijgen veel van hen een longontsteking. Gemiddeld gaat het om 841 mensen per jaar binnen die kilometerzone. Vooral jonge kinderen, ouderen en mensen die al wat onder de leden hebben, lopen het grootste risico.
Wat zijn de mogelijke oplossingen?
De Gezondheidsraad ziet drie belangrijke manieren om het probleem aan te pakken:
1. Afzuiginstallaties in stallen om de uitstoot te verminderen.
2. Bouwbeperkingen: geen nieuwe geitenstallen meer bouwen als er mensen in de buurt wonen, en ook geen nieuwe huizen meer in de buurt van bestaande stallen.
3. Het laten krimpen van de geitensector.
Dit onderzoek volgt op een advies van deze zomer, waarin de Gezondheidsraad ook al aangaf dat maatregelen hard nodig zijn. Het advies is dus glashelder, maar de politieke strijd is nog niet voorbij.
Waar komt de onenigheid vandaan?
Het conflict binnen het kabinet begon al in februari. Toenmalig minister van Volksgezondheid Agema (PVV) wilde na een RIVM-onderzoek ingrijpen. Dat onderzoek liet zien dat mensen binnen twee kilometer van een geitenboerderij een verhoogde kans op longontsteking hadden, en dat de kans groter werd naarmate je dichterbij woont. Het RIVM schatte dat hierdoor jaarlijks tientallen mensen overlijden. De oorzaak wordt gezocht bij bepaalde bacteriën die zowel in de stallen als bij zieke omwonenden zijn gevonden (dit zijn overigens andere bacteriën dan die Q-koorts veroorzaken).
Minister Agema vond dit een serieus gezondheidsrisico dat aangepakt moest worden, maar botste op weerstand van minister van Landbouw Wiersma (BBB). Zij en haar partij vonden de onderzoeksresultaten niet overtuigend genoeg, wat leidde tot het nieuwe onderzoek door de Gezondheidsraad. Ook nu de Gezondheidsraad met duidelijke conclusies komt, is minister Wiersma nog niet overtuigd van de noodzaak van overheidsmaatregelen. Volgens ingewijden blijft zij vooral kijken naar de zakelijke belangen van de snelgroeiende geitensector en plaatst ze vraagtekens bij de wetenschappelijke resultaten.
Wat gebeurt er nu?
Zolang het demissionaire kabinet er niet uit is, hebben negen provincies tijdelijk een bouwstop ingesteld. Er mogen dus geen nieuwe stallen bij woningen komen, en geen nieuwe woningen bij stallen. Een meerderheid van de Tweede Kamer heeft minister Wiersma ook om een (tijdelijke) landelijke bouwstop voor geitenbedrijven gevraagd. Dit zou zowel voor de volksgezondheid zijn, als om geitenhouders te behoeden voor investeringen die later misschien voor niets zijn geweest.
Op 14 januari debatteert de Kamer met de ministers Wiersma en Bruijn (VVD, de nieuwe minister van Volksgezondheid) over deze kwestie. Tegen die tijd moeten de ministers het dus onderling eens zien te worden.
Wonen bij een geitenboerderij verhoogt kans op longontsteking aanzienlijk
Wie binnen 500 meter van een geitenhouderij woont, heeft maar liefst 73 procent meer kans om een longontsteking te krijgen vergeleken met andere Nederlanders. Zelfs tot op een kilometer afstand is de verhoogde kans nog steeds 19 procent. Gemiddeld krijgen hierdoor elk jaar 841 mensen binnen die zone een longontsteking. Deze harde cijfers presenteerde de Gezondheidsraad dinsdag, zo bevestigen bronnen na berichtgeving van de NOS.
Kabinetsruzie dreigt over aanpak
Een flinke botsing binnen het demissionaire kabinet lijkt onvermijdelijk. BBB-minister Femke Wiersma (Landbouw) en VVD-minister Jan Anthonie Bruijn (Volksgezondheid) zijn het binnenskamers totaal niet eens over hoe serieus de gezondheidsrisico’s rond geitenboerderijen zijn. “Het kan lelijk worden”, hoor je in Den Haag. Dit nieuwe rapport is de zoveelste waarschuwing; de afgelopen jaren zijn er al talloze alarmbellen geluid. Ook deze zomer wees de Gezondheidsraad al op een ‘oorzakelijk verband’.
Minister Bruijn zou volgens ingewijden erg ongerust zijn, maar zijn collega Wiersma wil alleen maatregelen nemen als die volgens haar voldoende wetenschappelijk onderbouwd zijn. Er wordt zelfs gefluisterd dat Wiersma eventuele maatregelen ‘zelf niet meer gaat meemaken’, wat duidt op een lang en moeizaam proces.
Welke maatregelen liggen er op tafel?
Het is nog onduidelijk wat er gaat gebeuren. Opties variëren van een landelijke stop op nieuwe geitenhouderijen tot het actief inkrimpen van het aantal geiten rond woonwijken. De discussie binnen het kabinet is fel; sommigen wijzen ook op de gezondheidsschade van bijvoorbeeld wonen naast een snelweg. Een bron verwacht dat het hierdoor nog maanden kan duren voordat er überhaupt actie wordt ondernomen. Minister Wiersma wacht bijvoorbeeld ook nog op een onderzoek van de Wageningen Universiteit naar innovaties voor gezondere stallen.
Eerdere waarschuwingen en politieke strijd
Een meerderheid in de Tweede Kamer riep eerder al op tot een geitenstop, en in de praktijk hebben negen provincies die stap zelf al gezet. Het RIVM concludeerde eerder ook al dat geitenhouderijen gezondheidsrisico’s opleveren, met name voor mensen met longziekten. Zij berekenden jaarlijks 20 tot 100 extra sterfgevallen en 1200 tot 6600 extra gevallen van longontsteking onder omwonenden binnen 2 kilometer.
In ambtelijke kringen wordt verteld dat minister Wiersma deze berekeningen van het ministerie van Volksgezondheid afdeed als een ‘bierviltjesberekening’. Ze voerde hierover een stevige discussie met toenmalig minister Fleur Agema (VWS), die de conclusies volledig onderschreef. Bij de VVD zijn ze inmiddels “helemaal klaar” met de houding van Wiersma. Ook de afstemming met de Eerste Kamer verliep uiterst moeizaam: “Het is een hele bevalling.”
F-35’s ondernemen actie na melding onbekende drone
Twee Nederlandse F-35 gevechtsvliegtuigen zijn vanochtend opgestegen voor een snelle reactie-alarm. De aanleiding was een onbekend object in het luchtruim. Inmiddels zijn de toestellen weer terug op vliegbasis Volkel.
Uit onderzoek bleek dat het om een drone ging. Volgens Defensie vormde deze geen directe bedreiging en heeft het toestel het Nederlandse luchtruim inmiddels weer verlaten. De herkomst van de drone is onbekend. Het apparaat had zich niet gemeld bij de luchtverkeersleiding, bijvoorbeeld via radio of een transponder.
Het reguliere vliegverkeer heeft volgens Defensie geen last gehad van het incident.
Wat is een Quick Reaction Alert (QRA)?
De inzet van de F-35’s was een zogeheten Quick Reaction Alert (QRA). Dit protocol wordt geactiveerd wanneer een onbekend toestel het luchtruim binnenkomt zonder zich te legitimeren. De Nederlandse QRA-toestellen staan 24/7 paraat en kunnen binnen enkele minuten opstijgen.
De operatie wordt aangestuurd vanuit het Air Operations Control Station in Nieuw-Milligen, Gelderland. Dit controlecentrum werkt nauw samen met het NAVO-centrum voor luchtruimbewaking in het Duitse Uedem.
Samenwerking in de Benelux
Nederland en België bewaken om beurten het luchtruim van de hele Benelux. Momenteel, sinds november, is Nederland verantwoordelijk voor deze taak. De afgelopen maanden zijn er vaker meldingen geweest van drones in het luchtruim.
Waterlekkage in het Louvre: honderden boeken over Egyptische oudheid beschadigd
Een vervelende waterlekkage in het Louvre heeft flink wat schade aangericht. Het gaat om ongeveer vierhonderd zeldzame boeken over de Egyptische oudheid die nu in problemen zitten.
Volgens de website La Tribune de l’Art kwam het water binnen door leidingen die dringend aan vervanging toe zijn. Het museum zelf geeft toe dat ze al jaren van dit probleem op de hoogte zijn. Reparaties stonden gepland voor september 2026, maar die komen nu wel heel laat.
Het lijkt erop dat het Louvre moeite heeft om zijn gebouw op orde te houden. De Franse Rekenkamer wijst erop dat er te weinig geld is voor onderhoud, onder meer omdat er veel geld naar nieuwe kunst gaat. Dit is niet het eerste teken van achterstallig onderhoud: vorige maand moest een galerij met Griekse vazen zelfs deels dicht vanwege structurele problemen.
Dit alles laat zien dat het ’s werelds meest bezochte museum in een lastige positie zit. Het nieuws over de lekkage komt bovendien maar een paar weken na een andere grote rel: een enorme juwelenroof in oktober. Toen wisten vier dieven tijdens openingstijd binnen te dringen en acht juwelen ter waarde van 88 miljoen euro mee te nemen. Opvallend detail: ze gebruikten een verhuislift die volgens justitie een week eerder was gestolen.
Bestuurder twee keer in één weekend gepakt voor rijden onder invloed
Wat een weekend voor een automobilist in de gemeente Best-Oirschot! Hij is dit weekend niet één, maar twee keer aangehouden voor rijden onder invloed. Het begon zaterdagnacht. Agenten hielden hem aan omdat ze het vermoeden hadden dat hij onder invloed was. In de auto lagen lege flessen en hij had opvallend grote pupillen. Toen hij weigerde mee te werken aan een blaastest – en die volgens de politie zelfs probeerde te saboteren – werd hij meegenomen naar het bureau. Daar weigerde hij opnieuw, met als gevolg dat zijn rijbewijs werd ingenomen.
Maar het verhaal stopt daar niet. Zondag, na zijn vrijlating, stapte hij meteen weer achter het stuur. Bij een nieuwe controle bleek hij onder invloed van cocaïne te rijden. Hij werd opnieuw aangehouden, dit keer voor rijden onder invloed, rijden tijdens een rijverbod en rijden met een ingevorderd rijbewijs. Zijn auto is in beslag genomen.
Natuurvraag van Liza: wat is dat bijzonders op de tegels?
Boswachter Frans Kapteijns beantwoordt elke week vragen van lezers over de natuur. Stuur jouw vraag ook in! Deze keer heeft hij het onder meer over een mysterieuze vondst op tegels, paddenstoelen die van kleur veranderen en rare gaatjes in bomen. Zaterdag is er al een deel van deze Stuifmail verschenen. Vergeet ook niet de wekelijkse Stuufmail-podcast, die je ieder weekend kunt beluisteren.
Een onbekende paddenstoel bij een drooggevallen ven
Chantal Tijbosch vond eind oktober bij een uitgedroogd ven in de Herperduinen een paddenstoel die ze niet kende. Frans denkt dat het een zwartwordende wasplaat is. Deze paddenstoelen leven op precies zulke plekken. Wasplaten staan bekend om hun mooie kleuren en vormen, net als orchideeën. Deze soort begint geeloranje tot rood, maar wordt later grijs en uiteindelijk zwart. Hij is vrij klein (maximaal 5 cm) en komt best vaak voor in Nederland, maar valt daardoor niet altijd op. Let op: hij is niet eetbaar en kan maagklachten veroorzaken.
Bijzondere zwammen in de duinen
Erik Kok zag begin november opmerkelijke paddenstoelen in de Loonse en Drunense Duinen. Volgens Frans gaat het om de goudvliesbundelzwam (ook wel slijmsteelbundelzwam). Je vindt deze zwam van de late zomer tot het najaar op levend en dood hout van loof- en naaldbomen, met een voorkeur voor beuken. De hoeden groeien vaak in bundels en kunnen 5 tot 13 cm groot worden. Jonge hoeden zijn klokvormig, oudere worden platter. Het opvallendste zijn de donkere, vezelige schubben op de hoed, die helaas bij veel regen kunnen wegspoelen.
Het mysterie op de tegels in Zuilichem
Liza Ardonne stuurde eind oktober een foto van iets heel bijzonders dat ze op haar tegels in Zuilichem had gevonden. Zelfs na het raadplegen van apps en boeken kwam Frans er niet uit. Hij stuurde de foto door naar Naturalis, en die kwamen met een antwoord. Het lijkt om een maag van een klein zoogdier te gaan, mogelijk van een konijn. Roofvogels, zoals torenvalken of buizerds, laten soms zulke eetresten achter bij hun rustplaatsen. In een nieuwe veldgids over diersporen staat hier ook informatie over.
Wat zijn die rare rondjes op de boom?
Erna Eskes zag half november allemaal rondjes op de stam van een dode boom. Dit zijn poppenwiegen: kamertjes die door keverlarven worden gemaakt om zich in te verpoppen tot een volwassen kever. Verschillende kevers doen dit, zoals de neushoornkever (in rottend plantenmateriaal), de taxuskever (in de grond) of de gewone dennenboktor (onder de schors van dode bomen). Waarschijnlijk gaat het hier om de poppenwiegen van die laatste.
Natuurmoment van de week
Een bever gespot in het hartje van Eindhoven, in de Genneper Parken! Een prachtig voorbeeld van natuur dichtbij de stad. (Foto: Annette Born)
Tip voor natuurliefhebbers: Ontbijtwandeling
Zondag 14 december kun je mee op een ontbijtwandeling met gids. Je start met een lekker ontbijt, waarna de gids je tijdens een wandeling van ongeveer 5 kilometer meeneemt in de geschiedenis van Griendtsveen en de Peel. De wandeling begint rond 11.00 uur.
* Meer info & aanmelden: Je kunt je aanmelden via de website van Toon Kortooms Park. De kosten zijn € 14,50 per persoon (inclusief ontbijt en wandeling).
* Startpunt: Toon Kortooms Park in Deurne.
