Recent Nieuws maandag 03 november, 2025 20:27
Podcast De Dag: Zohran Mamdani, de opvallende opkomende Democraat
Hij is 34 jaar oud, geboren in Oeganda, moslim en – wat voor veel Amerikanen misschien nog wel het meest schokkend is – een socialistische Democraat. En toch slaat hij ‘soort van’ aan, zegt president Trump met ongeloof in zijn stem. Zohran Mamdani is in korte tijd zo populair geworden dat hij morgen de grootste kans maakt om de nieuwe burgemeester van New York te worden.
In internationale media krijgt hij veel aandacht als de nieuwe belofte binnen de Democratische partij. In deze podcast tekent correspondent Rudy Bouma een profiel van deze bijzondere rijzende ster aan het Democratische firmament. Waar staat hij eigenlijk voor en hoe heeft hij, met zijn achtergrond, zoveel mensen achter zich weten te krijgen?
Volgens Rudy spreekt Zohran Mamdani als ultieme ‘anti-Trump’ veel mensen aan, maar hij is óók een ideaal doelwit voor de president. Zijn groeiende populariteit kan grote gevolgen hebben, zowel voor de stad New York als voor de Democratische partij zelf.
Over deze podcast
– Presentatie en montage: Elisabeth Steinz
– Redactie: Lisa Konings
– Reageren? Mail naar dedag@nos.nl
Meer podcasts van de NOS:
– De Dag: elke werkdag 20 minuten verdieping bij één nieuwsonderwerp
– Lang verhaal kort: elke werkdag rond vijven één onderwerp in 5 minuten
– NOS op 3: helpt je het nieuws beter te volgen
– Met het Oog op Morgen: dagelijks nieuwsoverzicht en interviews
– Het Beste uit het Oog: wekelijkse selectie van mooiste gesprekken
– De Stemming van Vullings en De Rooy: wekelijkse politieke analyse
– Jeugdjournaal-podcast: wekelijks antwoorden op vragen van kinderen
Minder brak en beter humeur: dit ziekenhuis test nieuw rooster
Gezondere verpleegkundigen door aangepast nachtwerk
Het Jeroen Bosch Ziekenhuis in Den Bosch test een nieuw soort rooster waarmee ze hun verpleegkundigen fitter en gezonder willen houden. Op de intensive care werken verpleegkundigen tijdens een proef niet meer de hele nacht door, maar slechts een gedeelte ervan. Het ziekenhuis hoopt hiermee de schadelijke effecten van nachtdiensten te verminderen.
Wat dit rooster zo bijzonder maakt? Het JBZ is het eerste ziekenhuis dat onderzoekt of verpleegkundigen zich met deze aanpassing daadwerkelijk fitter voelen tijdens hun nachtdiensten en beter herstellen na het werk. Ze hebben twee opties: of vroeg in de ochtend beginnen (van vier uur ’s nachts tot in de middag), of in de avond starten en werken tot vier uur ’s nachts.
Waarom nachtwerk zo zwaar is
“Nachtwerk hoort bij de zorg, maar het vraagt ontzettend veel van je,” legt internist-intensivist Astrid Salet uit. “Het gooit je hele dag-nachtritme overhoop. We weten dat dit behoorlijk wat schadelijke effecten met zich meebrengt. Op korte termijn kan het leiden tot slaapproblemen en concentratiemoeilijkheden, en op de lange duur vergroot het de kans op hart- en vaatziekten of suikerziekte.”
Het nieuwe rooster zorgt ervoor dat er altijd een stuk van de nacht overblijft om te slapen, waardoor het natuurlijke ritme minder verstoord raakt. “Doordat je minder slaaptekort hebt, word je een stuk scherper. Je concentratie en geheugen verbeteren, en mensen voelen zich over het algemeen beter omdat ze voor of na hun werk kunnen slapen.”
Ervaringen van de verpleegkundigen
Twintig IC-verpleegkundigen doen vrijwillig mee aan de proef. Kaylee van Elderen is een van hen. “Tijdens een normale nachtdienst is het soms een hele opgave om tot zeven uur ’s ochtends wakker te blijven,” vertelt ze. “Je bent wakker wanneer je eigenlijk zou moeten slapen en eet op momenten dat dat niet hoort. Dat zorgt voor buikklachten en je voelt je brak.”
De eerste reacties op het nieuwe rooster zijn dan ook positief. “Ik was blij dat we iets nieuws gingen proberen, omdat je weet en merkt wat de nachtdienst op de lange termijn met je doet,” zegt Van Elderen. “Het is natuurlijk nooit helemaal ideaal, want je blijft voor een deel in de nacht werken. Maar dit is wel een goede oplossing om het gezonder te maken.”
De eerste resultaten
De proef loopt nu een maand en stopt eind november. “Het lijkt tot nu toe al een succes,” aldus Salet. “De verpleegkundigen geven aan dat ze veel minder moe zijn, een beter humeur hebben en minder last hebben van hun buik.”
Als de resultaten positief blijven, gaat het ziekenhuis bekijken of en hoe dit aangepaste rooster ook op andere afdelingen kan worden ingevoerd.
Bekijk origineel artikel
“`html
Staat de AI-zeepbel op barsten? Waardevolle tech, maar overdreven verwachtingen
Techreuzen als Meta, Alphabet en Microsoft pompen tientallen miljarden in kunstmatige intelligentie. De Zwitserse bank UBS voorspelde in september dat de wereldwijde AI-uitgaven dit jaar oplopen tot 375 miljard dollar. Voor 2026 verwacht UBS een verdere groei van 33% naar 500 miljard dollar.
Vorige week werd chipfabrikant Nvidia het eerste bedrijf ooit dat een beurswaarde van vijf biljoen dollar bereikte. Nvidia vaart wel bij het feit dat grote klanten zoals Meta en Microsoft voorlopig blijven investeren in AI.
Deze bedrijven investeren ook in elkaar. Meta sloot in augustus een zesjarige deal van minstens 10 miljard dollar met Google voor clouddiensten. Vandaag werd bekend dat Amazon en OpenAI een zevenjarige overeenkomst hebben getekend ter waarde van 38 miljard dollar. Hierbij mag OpenAI rekenkracht van Amazon Web Services gebruiken.
Waarschuwingen voor een bubbel
Verschillende analisten en financiële instellingen waarschuwen nu dat de hoge waarderingen van AI-bedrijven mogelijk wijzen op een zeepbel. Wat als AI niet aan de hoge verwachtingen voldoet?
“Een bubbel ontstaat wanneer er veel geld naar een mooi verhaal gaat, meer dan de technologische ontwikkeling uiteindelijk waard is”, legt beleggerstrainer Hans Oudshoorn van Saxo Bank uit. Volgens hem ontstaat een bubbel geleidelijk: eerst is er een technologische doorbraak met groot potentieel, dan stijgen de aandelenkoersen, verbetert het bedrijfsresultaat en ontstaat er optimisme. Beleggers kopen mee uit hebzucht en FOMO (fear of missing out), soms met geleend geld, wat de koersen verder opdrijft.
Vergelijking met de dotcombubbel
De huidige situatie doet denken aan de dotcombubbel die eind jaren negentig begon en in 2000 knapte. Het IMF wees hier ook op in oktober. “Internetbedrijven met beperkte of geen winsten stegen tot ongekende hoogtes, om vervolgens hard te crashen”, zegt Oudshoorn.
Toch is er een belangrijk verschil, volgens ING-technologie-econoom Diederik Stadig. Grote techbedrijven zoals Microsoft en Oracle tonen bedrijfsresultaten die een hoge waardering rechtvaardigen. Tijdens de dotcombubbel moesten bedrijven zich vaak nog bewijzen.
Onzekere toekomst
Of er nu echt sprake is van een AI-bubbel, is moeilijk vast te stellen. “Dat moet de toekomst uitwijzen”, zegt Stadig. Het huidige optimisme is gebaseerd op de potentie van AI, niet op wat het al kan. Pas wanneer duidelijk is in welke mate de technologie aan de verwachtingen voldoet, kan meer worden gezegd over het bestaan van een bubbel.
Oudshoorn spreekt van een spagaat: aan de ene kant is AI echt waardevol voor productiviteit en nieuwe markten, aan de andere kant zijn de verwachtingen extreem hoog. Hij kan soms de hoge waardering van bedrijven niet meer onderbouwen. OpenAI wordt bijvoorbeeld gewaardeerd op ongeveer 500 miljard dollar, terwijl het bedrijf nog niet zoveel verdient.
Mogelijke gevolgen
Als de bubbel knapt, kan dat leiden tot paniek op de aandelenmarkten, vooral in de VS. De onrust kan overslaan naar Nederland, waar chipbedrijven zoals ASML, ASMI en Besi meeliften op het AI-optimisme. Dalende koersen betekenen verdampt vermogen en minder koopkracht, met gevolgen voor pensioenfondsen en consumentenvertrouwen.
Stadig benadrukt dat de technologie hoe dan ook blijft, net als tijdens de dotcombubbel: sommige bedrijven zullen floppen, andere zullen de wereld veranderen.
Christenen in het vizier? De feiten over Trumps Nigeria-uitspraken
Trump’s dreigementen aan het adres van Nigeria
“Ze vermoorden recordaantallen christenen in Nigeria,” verklaarde Trump gisteren tegen de pers. Het was de zoveelste opmerking dit weekend over de vermeende vervolging van christenen in het land. Trump dreigde het land ‘guns-a-blazing’ – oftewel met getrokken wapens – binnen te vallen en alle hulp stop te zetten als de Nigeriaanse overheid hier niets tegen zou doen.
Dat Trump nu dreigt met interventie is opmerkelijk, omdat er al een aantal jaren samenwerking is tussen het Amerikaanse en Nigeriaanse leger.
De MAGA-beweging en hun focus op christenen
Volgens Amerika-expert Kenneth Manusama heeft dit gedachtegoed diepe wortels binnen de MAGA-beweging. MAGA staat voor ‘Make America great again’ – maak Amerika weer groot – en is de rechts-conservatieve beweging achter Trump.
“Die focus op het beschermen van christenen, zowel in het buitenland als in Amerika, is een heel duidelijke karakteristiek van deze beweging,” zegt Manusama tegen RTL Nieuws. Zo stelde Republikeinse senator Ted Cruz al in september voor om Nigeria op een lijst te zetten van landen die de religieuze vrijheid schenden. Ook vice-president JD Vance zou volgens Manusama ‘het speerpunt van deze christelijke beweging’ zijn.
“Amerika eerst is ook christenen eerst”, stelt Manusama. “Het christelijke geloof wordt gezien als iets wat deel is van het Amerikaanse cultureel erfgoed, wat verloren dreigt te gaan. En dat moet nu ook in het buitenland worden verdedigd.”
Toch zit er een spagaat in de MAGA-beweging: “Aan de ene kant willen ze niet meer overal militair ingrijpen, aan de andere kant willen ze christenen beschermen. Dat kan gaan wringen”, vertelt Manusama.
Nigeria’s reactie op de beschuldigingen
Nigeria ontkent de verwijten. “We zijn niet trots op de veiligheidssituatie”, zei de woordvoerder voor het Nigeriaanse buitenlandministerie. “Maar als we uitgaan van het verhaal dat alleen christenen het doelwit zijn, dan is dat niet waar. Er is geen christelijke genocide in Nigeria.”
De complexe werkelijkheid in Nigeria
Dat Nigeria onveilig is, is niet onbekend. “De situatie is zeer gewelddadig”, zegt RTL Afrika-correspondent Sophie van Leeuwen. Het land kampt al jaren met aanvallen door jihadistische terreurorganisaties zoals Boko Haram en Islamitische Staat West-Afrika. “Er zijn regelmatig aanvallen van jongens op brommers die dorpen binnenrijden en platbranden of mensen neerschieten.”
Nigeria telt ruim 230 miljoen inwoners. Ongeveer de helft is christen, die veelal in het zuiden wonen. De andere helft is moslim, voornamelijk in het noorden.
Van Leeuwen benadrukt dat het conflict in Nigeria veel complexer is dan alleen religie. Zo zijn de aanvallen van Boko Haram geconcentreerd in het overwegend islamitisch noordoosten van het land. “Het geweld is niet alleen tegen christenen, ook moslims zijn het doelwit.”
Ook draait een deel van het conflict om geld: “Het is een businessmodel: ontvoeringen, losgeld, mensenhandel. Het is te makkelijk om alles op religie te hangen”, vertelt van Leeuwen.
Daarnaast speelt er al langer een conflict tussen herders en boeren in het land. “Dat gaat vooral over land en hulpbronnen”, zegt van Leeuwen.
Samenwerking tussen religies in Nigeria
Zij wijst ook op de samenwerking tussen christenen en moslims in Nigeria: “De president is een moslim uit Zuid-Nigeria die getrouwd is met een christelijke dominee.” Ook worden christenen en moslims in alle lagen van de overheid vertegenwoordigd en wisselt het land regelmatig tussen christelijke en islamitische presidenten.
“Dat christenen in het land vervolgd worden is dus niet waar”, zegt van Leeuwen.
De beperkingen van militaire interventie
Of een militaire ingreep komt is onduidelijk, maar ‘een bombardement gaat niet de oorzaak van die onrust wegnemen’ zegt van Leeuwen. “Het jihadisme in de regio heeft een enorme voedingsbodem van werkloze jonge mannen.”
Nigeria kampt met een bredere veiligheidscrisis in de Sahel-regio. “Overheden in de hele regio hebben moeite om het geweld te beteugelen”, zegt Van Leeuwen. “Dat heeft te maken met corruptie binnen het leger, maar ook met een gebrek aan geld om de voedingsbodem voor terroristen te bestrijden”, zegt van Leeuwen.
Bestaande samenwerking en politieke motieven
Nigeria zegt wel met Amerika samen te willen werken om ‘de plaag van terrorisme’ te bestrijden, maar niet op een manier dat het ‘de eigen beslissingsmacht van ons land ondermijnt’. Vorig jaar was er nog een grootschalige militaire oefening in Ghana met soldaten uit verschillende West-Afrikaanse landen, waaronder Nigeria. Daarbij werden Nigeriaanse soldaten door Amerikaanse militairen getraind om jihadisten te vechten.
Ondanks die samenwerking, blijft Trump aandringen op een interventie. “Het lijkt daarom eerder een politieke zet richting zijn christelijke achterban”, concludeert van Leeuwen.
Ook Nederlandse special forces trainen West Afrikaanse militairen in het bestrijden van terrorisme. RTL Afrika-correspondent Sophie van Leeuwen vertelt in dit artikel hoe het was om bij zo’n militaire oefening te zijn.
D66 wil Wouter Koolmees als verkenner in formatie
D66 is van plan om morgen Wouter Koolmees naar voren te schuiven als verkenner in de kabinetsformatie. Dat komt uit betrouwbare Haagse bronnen, nadat RTL Nieuws hier als eerste over berichtte. Morgenmiddag gaan de fractievoorzitters onder leiding van Kamervoorzitter Bosma om tafel om te bepalen hoe de formatie van een nieuw kabinet moet beginnen.
Volgens de gebruikelijke regels mag de grootste partij het voortouw nemen en één of meer verkenners voordragen. De laatste stemmen worden nog geteld, maar D66 wordt vrijwel zeker de grootste partij. Wel moeten de andere partijen nog akkoord gaan met de voordracht van Koolmees.
Koolmees (48) is momenteel de hoogste baas van de Nederlandse Spoorwegen. In kabinet-Rutte III was hij namens D66 minister van Sociale Zaken. Hij was ook al betrokken bij de kabinetsformatie in 2021. Toen werd hij samen met Tamara van Ark van de VVD benoemd tot verkenner, maar die opdracht werd al snel ingetrokken omdat de Kamer verkenners wilde die verder van de politiek afstonden. Dat kwam door de commotie rond hun voorgangers Ollongren en Jorritsma en de ‘functie elders’-notitie.
Later in diezelfde formatie werd Koolmees informateur. Samen met VVD’er Johan Remkes wist hij VVD, CDA, D66 en ChristenUnie te bewegen hun samenwerking voort te zetten in kabinet-Rutte IV. Bronnen rond D66 zeggen dat Koolmees goed ligt bij zowel linkse als rechtse partijen en daarom geschikt zou zijn als informateur. Partijleider Jetten heeft een voorkeur voor een breed middenkabinet, met zowel de VVD als GroenLinks-PvdA.
Hoe politiehonden verdachten bij hun kladden grijpen: ‘Heeft veel effect’
Politiehonden als onmisbaar wapen
Politiehonden vormen een superbelangrijk onderdeel van de politie-aanpak. Ze worden ingezet om naar verdachten te speuren of om dreiging te creëren tijdens onrustige situaties. “Een hond staat ongeveer gelijk aan twintig collega’s”, vertelt hondengeleider Ruud ten Have. De connectie tussen de geleider en de hond is cruciaal – ze moeten in elke situatie op elkaar kunnen bouwen. Dat bereiken ze door intensief samen te trainen.
Oefening in actie: steekpartij bij uitgaansgelegenheid
Omroep Brabant mocht kijken bij een training van het Team Surveillancehonden van de eenheid Zeeland West-Brabant. De eerste gesimuleerde melding betrof een steekpartij tijdens het uitgaan. Een leegstaand verzorgingshuis was omgetoverd tot club, met keiharde muziek en een rookmachine. Scholieren speelden voor deze gelegenheid feestgangers. De verdachte was gevlucht naar de kleedkamers, dus gingen de hondengeleiders met beschermingsschild en hond op pad. Ze werden ondersteund door straatagenten die zo konden ervaren hoe het is wanneer politiehonden worden ingezet.
Bij de laatste kleedkamer – met een BLØF-bordje – begon hond Doerak wild te blaffen. Toen de deur werd geforceerd, gooide de verdachte een stoel naar de agenten. Er volgde geschreeuw, geblaf en kort daarna lag de man in beschermingspak op de grond, terwijl de hond zich vastbeet in zijn arm.
Inbraak op bedrijventerrein
Iets verderop kregen twee andere agenten een ‘melding’ over een inbraak op een bedrijventerrein. Ze sprongen op de politie-speedboot en voeren er met hoge snelheid naartoe. Eenmaal aangekomen rende een man in beschermingspak hard weg. De hond werd losgelaten en kreeg het commando om te bijten. Binnen no-time haalde hij de man in en beet zich vast in zijn arm. Loslaten wilde hij niet. “Het is een jonge hond, hij is heel enthousiast”, lacht Ruud. Uiteindelijk liet de hond toch los. “Dat doen we met een speciale breakstick – een verdachte kan ook ‘los’ roepen, dus daar luistert hij niet naar.” De hond had duidelijk plezier en zwaaide wild met zijn staart.
Tweede verdachte en ontruiming
De oefening was nog niet voorbij, want er zat nog een verdachte op het terrein. “De kunst voor de geleider is nu om de hond weer rustig te krijgen. Die zit vol adrenaline, maar hij moet zijn neus gaan gebruiken.” Na een korte zoektocht ontdekte de hond dat er iemand achter een deur verstopt zat. De verdachte gaf zich meteen over en kon worden aangehouden zonder gebeten te worden.
De agenten op het feest kregen te horen dat ze de zaal moesten ontruimen. Twee honden werden uit de auto gehaald en van twee kanten werd het publiek richting de uitgang gedreven. Terwijl het publiek nog “waar is dat feestje, hier is dat feestje” riep, kwamen de blaffende honden steeds dichterbij. “Je ziet meteen dat mensen meer afstand nemen, een hond heeft heel veel effect”, legt Ruud uit. Dat bleek ook toen de jongeren buiten niet wilden vertrekken. De geleider rende een stukje vooruit met de hond en het publiek schoot meteen meters achteruit. “Wegwezen hier!”
