Recent Nieuws vrijdag 17 oktober, 2025 18:27
De zwevende kiezer op rechts
Wist je dat maar liefst 80 procent van de kiezers nog twijfelt? Experts zeggen dat de strijd om deze groep de verkiezingen gaat bepalen. Het is best opvallend dat juist rechtse kiezers zo zoekend zijn – dat was vroeger anders. Waar zijn deze kiezers eigenlijk naar op zoek?
In deze podcast hoor je verschillende rechtse kiezers vertellen tussen welke partijen ze twijfelen, wat voor hen belangrijk is in hun keuze en waar ze tijdens de campagne op letten.
Rachid Azrout, politicoloog aan de UvA, heeft onderzoek gedaan naar wat hij ‘verweesde’ kiezers noemt. Sinds de ontzuiling zijn kiezers namelijk een stuk minder trouw aan één partij. Hij legt uit dat er een grote groep kiezers is die niet van nature bij een bepaalde partij hoort. Deze groep staat extra open voor nieuwe partijen, maar het gevaar is wel dat dit kan leiden tot teleurstelling.
Wat vind jij ervan? Mail je reactie naar dedag@nos.nl
Presentatie en montage: Elisabeth Steinz
Redactie: Ulrike Nagel en Judith van de Hulsbeek
Deze aflevering van De Dag kun je hier beluisteren.
Vind je het leuk? Vergeet je dan niet te abonneren!
Onze andere podcasts:
- De Dag: elke werkdag 20 minuten verdieping bij één onderwerp
- Lang verhaal kort: elke werkdag rond vijven één onderwerp in 5 minuten
- NOS op 3: helpt je het nieuws beter te volgen
- Met het Oog op Morgen: dagelijks nieuwsoverzicht en interviews
- Het Beste uit het Oog: wekelijkse selectie van de mooiste gesprekken
- De Stemming van Vullings en De Rooy: wekelijkse politieke analyse
- Jeugdjournaal-podcast: antwoorden op vragen van kinderen bij het nieuws
Deze podcasts worden gemaakt door de NOS en EenVandaag
Raadsleden voelen de druk door protesten rond asielzoekerscentra
Onrust rond azc-besluitvorming
Gemeenteraadsleden maken zich serieus zorgen over het geweld en de intimidatie die ze ervaren bij beslissingen over asielzoekerscentra. De Nederlandse Vereniging van Raadsleden heeft de afgelopen weken verschillende meldingen binnengekregen over hoe raadsleden onder druk worden gezet.
Democratisch proces in gevaar
“De druk op raden en raadsleden om op een bepaalde manier te stemmen wordt steeds groter, terwijl individuele raadsleden gewoon volgens hun eigen geweten moeten kunnen stemmen,” vertelt Abdullah Uysal, voorzitter van de Nederlandse Vereniging voor Raadsleden. “Hierdoor komt het democratisch proces echt in gevaar.”
De Vereniging Nederlandse Gemeenten (VNG) waarschuwde onlangs al dat de situatie compleet uit de hand aan het lopen is.
Protesten lopen regelmatig uit de hand
Op verschillende plekken in het land zijn de afgelopen maanden protesten tegen azc’s volledig geëscaleerd. Deze week was het raak in Houten en Uithoorn. Bij beide protesten moest de ME ingrijpen en werden meerdere mensen aangehouden.
Opvallend weinig officiële meldingen
Toch valt het aantal officiële meldingen van intimidatie en bedreigingen mee vergeleken met wat de Nederlandse Vereniging van Raadsleden had verwacht. Uysal denkt dat raadsleden een “relatief hoge” acceptatiegrens hebben. “Men denkt al snel: een beetje druk hoort er nu eenmaal bij.”
Protesten hebben duidelijk effect
Uit onderzoek van Nieuwsuur blijkt dat dit jaar in verschillende gemeenten plannen voor azc’s zijn aangepast onder druk van protesten. Tot nu toe waren er in zeker 49 gemeenten protesten tegen de komst van een azc. In 28 gemeenten gingen de plannen gewoon door, maar in 21 gemeenten werden plannen aangepast of vertraagd.
Gemeente die van koers veranderde
Sommige gemeenten geven toe dat de protesten direct effect hebben gehad. Zo besloot de gemeenteraad van Sint-Michielsgestel in maart dat er voorlopig geen asielzoekerscentrum in Berlicum komt. Dit gebeurde nadat een demonstratie tegen het azc een week eerder volledig was geëscaleerd. De gemeente is nu bezig met een nieuw inspraak- en besluitvormingsproces. Wanneer het onderwerp weer op de agenda komt, is nog onduidelijk.
Gemeente die standhield
Niet elke gemeente geeft toe aan de druk. In het Brabantse Maashorst ging de gemeenteraad in mei gewoon akkoord met de komst van een azc voor ongeveer driehonderd mensen, ondanks hevige protesten. Ruim een maand eerder was een informatieavond hierover nog uitgelopen op rellen – de ME moest ingrijpen en zes mensen werden opgepakt. Er werd onder meer met zwaar vuurwerk gegooid.
Burgemeester aan het woord
Hans van der Pas, burgemeester van Maashorst, is duidelijk: “Dat was echt over de grens. Bedreigen en intimideren hoort er gewoon niet bij.” Van der Pas kwam net terug van een bijeenkomst in Brussel waar hij met andere burgemeesters over dit onderwerp sprak.
Hij vindt het lastig om nog goede informatiebijeenkomsten over azc’s te organiseren. “Aan de ene kant wil je uitleg geven en zorgen dat mensen op een veilige manier de juiste informatie krijgen. Aan de andere kant heb je mensen die bijeenkomsten willen verstoren. Dat maakt het heel moeilijk voor burgemeesters.”
Georganiseerd protest
Zowel Van der Pas als de Nederlandse Vereniging voor Raadsleden benadrukt dat een deel van de relschoppers van buiten de gemeenten komt. Het gewelddadige protest is volgens hem “goed georganiseerd”. “Misschien zijn we daar als gemeenten toch wat door verrast.”
Strengere veiligheidsmaatregelen
Gemeenten nemen op steeds meer plekken vergaande voorzorgsmaatregelen om geweld te voorkomen. Zo worden veiligheidsrisicogebieden afgekondigd, waardoor de politie preventief kan fouilleren.
Een aantal gemeenten – waaronder Uithoorn en Doetinchem – liet de afgelopen tijd geen pers en publiek toe bij raadsvergaderingen over de komst van azc’s. De Nederlandse Vereniging van Journalisten (NVJ) noemde het “onbegrijpelijk” dat in het kader van orde en veiligheid de pers geweerd wordt bij een openbare commissievergadering.
Bijna gratis kinderopvang vanaf 2029: hoe werkt het en waarom is er kritiek?
Wat houdt het plan precies in?
Voor alle werkende ouders wordt vanaf 2029 maar liefst 96 procent van alle kosten voor kinderopvang en buitenschoolse opvang vergoed. Dit geldt niet alleen voor ouders die al werken, maar ook voor mensen die bezig zijn met studeren, promoveren of re-integreren. Elke ouder krijgt per kind recht op maximaal 230 uur opvang per maand. Als je uitgaat van opvangdagen van 11 uur, komt dat neer op vijf volledige dagen per week. Aan dit mooie plan hangt wel een stevig prijskaartje: vergeleken met het huidige systeem wordt het naar verwachting jaarlijks zo’n 3 miljard euro duurder.
Waarom wil het kabinet dit eigenlijk?
Het demissionaire kabinet heeft verschillende redenen om de kinderopvang bijna gratis te maken. Allereerst moet werken meer gaan lonen – iedereen die werkt houdt dan meer geld over. Daarnaast hoopt het kabinet dat meer mensen aan het werk gaan of dat mensen die al werken, meer uren gaan maken. Ook is goede kinderopvang belangrijk voor de ontwikkeling van kinderen. Maar er is nog een belangrijke reden: afscheid nemen van de beruchte kinderopvangtoeslag. Die regeling is ingewikkeld, onduidelijk en zorgt er regelmatig voor dat mensen flinke bedragen moeten terugbetalen. Om dat op te lossen, gaat de overheid in de toekomst het geld direct overmaken naar de opvangorganisaties.
Wat zijn de zorgen en kritiekpunten?
Er klinkt ook behoorlijk wat kritiek op het plan. Op dit moment is er al een personeelstekort in de sector, en als deze regeling ingaat, wordt de vraag naar kinderopvang waarschijnlijk alleen maar hoger – met langere wachtlijsten tot gevolg. Experts twijfelen ook aan het effect op de arbeidsparticipatie. Volgens het CPB en SCP is de kans groot dat ouders hun kinderen simpelweg verplaatsen van opvang door opa’s en oma’s of buren naar de kinderopvang, zonder dat ze meer uren gaan werken. Mensen met lage inkomens gaan waarschijnlijk niet meer werken, omdat voor hen nu al 96 procent van de opvang wordt vergoed.
Een ander mogelijk effect van het personeelstekort is dat de prijzen van opvang zullen stijgen, wat kan leiden tot hogere kosten, langere wachtlijsten en verminderde kwaliteit. Vooral ouders met lage inkomens en hun kinderen zouden hier de dupe van worden – zij moeten mogelijk zelfs meer betalen dan in het huidige systeem door de hogere prijzen.
Hoe wordt winstbejag voorkomen?
Er zijn zorgen dat dit geld vooral bij investeerders terechtkomt. Om dat te voorkomen, gaat het kabinet kinderopvangorganisaties aanmerken als ‘Diensten van Algemeen Economisch Belang’, waardoor ze geen maximale winsten mogen maken. Ook mogen topinkomens niet hoger zijn dan de Balkenendenorm. Toch moet er wel ruimte blijven om te investeren en een ‘redelijk rendement’ te maken, zonder onnodige administratieve druk voor ondernemers. Wel is het zo dat de helft van de investeringen in kinderopvang momenteel door commerciële partijen wordt gedaan, en dat zal waarschijnlijk afnemen.
Wat willen de politieke partijen?
Verschillende politieke partijen hebben hun eigen ideeën over kinderopvang. GroenLinks-PvdA wil dat vier van de vijf dagen kinderopvang helemaal gratis worden, ook voor ouders die niet werken. De SP wil de kinderopvang volledig gratis maken voor alle ouders. D66 vindt dat de opvang bijna gratis moet worden voor gezinnen waar maar één ouder werkt. Het CDA wil dat hogere inkomens meer eigen bijdrage betalen dan lage inkomens. De VVD vindt dat ouders die meer werken voorrang moeten krijgen op de wachtlijst boven ouders die minder werken, en dat voor fulltime werkende ouders de vierde en vijfde opvangdag helemaal gratis moeten zijn.
Kabinet komt met plan voor bijna gratis kinderopvang en BSO
Vandaag hebben de demissionaire staatssecretarissen Nobel en Palmen een nieuw wetsvoorstel gepresenteerd. Het kabinet gaat de komende jaren de kinderopvangtoeslag stap voor stap verhogen, zodat kinderopvang en buitenschoolse opvang in 2029 voor iedereen bijna gratis worden.
Volgens staatssecretaris Jurgen Nobel zorgt dit ervoor dat een extra dag werken niet meer leidt tot minder toeslag. “Werkende ouders moeten gaan merken dat een dag extra werk ook echt loont,” zegt hij.
Het nieuwe systeem maakt een einde aan de huidige kinderopvangtoeslag. In plaats daarvan gaat de vergoeding rechtstreeks naar de kinderopvangorganisaties. “Dit zorgt voor rust en eenvoud omdat ouders geen financieel risico meer lopen,” legt staatssecretaris Sandra Palmen uit.
De vergoeding wordt onafhankelijk van het inkomen van ouders en geldt ook voor mensen die studeren, promoveren of weer aan het werk gaan. Iedereen krijgt recht op het maximale vergoedingspercentage van 96 procent.
De overheidsbijdrage aan betaalbare kinderopvang stijgt fors van 6 miljard naar ongeveer 9 miljard euro per jaar. De Dienst Toeslagen van de Belastingdienst gaat de nieuwe plannen uitvoeren.
Kaasroof: Hoe Criminelen Massaal Onze Hollandse Trots Stelen
Het Onschuldige Uiterlijk van een Misdaadgolf
Het lijkt zo’n onschuldig en gezellig plaatje: een blokje kaas op een verjaardag. Toch blijkt er achter dat oer-Hollandse product een complete wereld van georganiseerde misdaad schuil te gaan. Meerdere bedrijven zijn de afgelopen jaren slachtoffer geworden van wat ze ‘de kaasmaffia’ noemen. Honderden kazen zijn gestolen, met een totale verkoopwaarde van meer dan tienduizenden euro’s. Maar waarom is kaas zo populair bij de onderwereld? Hoe worden complete voorraden weggeroofd? En wat gebeurt er eigenlijk met al die gestolen kaas? Je ziet het allemaal in de nieuwe aflevering van Misdaad Uitgelegd over de kaasmaffia.
Deze ‘Jakhals’ is het nieuwe paradepaardje van de landmacht
Meer vuurkracht voor onze troepen
De Koninklijke Landmacht in Oirschot had het hoog op het verlanglijstje staan: meer vuurkracht. Want nu er al jaren geen tanks meer in Nederland staan, moet je wel iets hebben om een vijand mee te kunnen verslaan. In Oirschot krijgen ze straks 72 kanonnen op een gevechtsvoertuig. ‘Vijandelijke infanterie, voertuigen, helikopters, drones: de veelzijdige Boxer Schakal kan tegen alles worden ingezet’, aldus Defensie.
Samenwerking met Duitsland
Duitsland en Nederland hebben samen flink wat van deze voertuigen besteld. Dat is niet alleen goed voor de samenwerking tussen beide landen, maar ook voor de slagkracht van de NAVO. Het Ministerie van Defensie kwam vrijdagmiddag met een enthousiast persbericht over de ‘Boxer Schakal’, wat uit het Duits vertaald ‘Boxer Jakhals’ betekent. Nederland koopt er in eerste instantie 72, Duitsland neemt er 150.
Naar de 13 Lichte Brigade
De ‘Jakhals’ gaat naar de 13 Lichte Brigade in Oirschot. Daar hebben ze al jaren ervaring met de Boxer-gevechtswagen, die in verschillende uitvoeringen bestaat. De Nederlandse krijgsmacht heeft er momenteel 200 van. Het voertuig heeft achtwielaandrijving en op de meeste modellen zit al bewapening. Er kan een .50-machinegeweer op, dat vanuit de cabine wordt bediend – je hoeft dus niet het dak op.
Verschillende uitvoeringen
Er zijn vijf verschillende uitvoeringen, waaronder wagens voor de genie, ambulances en commandoposten. Niet alle wagens zijn bewapend. De kazerne in Oirschot gaat er ook lang mee op oefening, zoals eerder dit jaar met Bastion Lion naar Duitsland. Maar met deze Jakhals komt er dus ook een zwaarder wapen bij in de vorm van een kanon dat snel achter elkaar kan vuren.
Technische details
‘De Boxer Schakals zijn inclusief reserveonderdelen en trainingsmiddelen ingekocht. Het voertuig heeft verder een 30 millimeter Puma-toren, die de schutter vanuit de cabine bedient. Daardoor zijn er meer plaatsen in het voertuig beschikbaar. Er is ruimte voor 9 personen’, schrijft Defensie.
Levering en toekomstplannen
Het contract voor de aanschaf is vrijdag ondertekend door Duitsland en Nederland. In het vierde kwartaal van 2028 worden ze opgeleverd. Nederland overweegt mogelijk meer van dit type te kopen. Over de kosten wordt niets gemeld. Volgens het ministerie van Defensie is samen optrekken met Duitsland en gezamenlijk inkopen voordeliger.
Strategische voordelen
Het ministerie meldt dat zo een gezamenlijke standaard ontstaat. Bovendien kun je op grotere schaal inkopen. Het is ook goed voor de Europese defensie-industrie. En als je samenwerkt in het veld – in gevechtssituaties – verloopt dat beter als je hetzelfde materieel gebruikt.
Wat is de Boxer Schakal?
De Boxer Schakal is een zogenoemde Infantry Fighting Vehicle (IFV), een gevechtswagen voor de infanterie. Het is geen tank. Ze worden in Duitsland gemaakt onder de typenaam RCT30. Ze komen van dezelfde firma die ook de Fennek-gevechtswagens produceert die in Oirschot staan. Het bedrijf maakt ook de bekende Leopard-tanks.
