Recent Nieuws woensdag 01 oktober, 2025 07:37
Kieswijs met een Brabants randje: ontdek waar jij politiek staat
De Tweede Kamerverkiezingen komen eraan – op 29 oktober is het weer zover: stempoten tijd! Maar laten we eerlijk zijn: kiezen voor welke partij je gaat stemmen is vaak helemaal niet zo makkelijk. Er zijn zoveel partijen, programma’s zijn lang, en soms weet je na het lezen nog steeds niet echt bij wie je in de smaak valt.
Daarom heeft Omroep Brabant samen met Kieskompas iets speciaals gemaakt: een stemwijzer met een echte Brabantse twist. Denk aan stellingen die dichtbij huis komen, over onderwerpen zoals woningbouw, defensie (ja, ook dat is hier relevant), migratie, stikstof en het klimaat. In totaal kun je je mening geven op dertig verschillende punten – allemaal met dat Brabantse gevoel erin verwerkt.
Na het invullen zie je precies waar jij op het politieke spectrum staat en bij welke partijen jouw standpunten het meest aansluiten. Handig, toch?
Benieuwd? Vul dan nu het Kieskompas in en ontdek waar jij politiek thuishoort:
Zwartrijden wordt veel duurder: boetes in openbaar vervoer fors omhoog
Vanaf vandaag gaat het flink pijn doen als je betrapt wordt op zonder geldig kaartje reizen in trein, bus of tram. De boetes voor zwartrijden zijn namelijk fors verhoogd – met maar liefst 40 procent. Deze maatregel komt van demissionair staatssecretaris Thierry Aartsen (VVD) van Infrastructuur, en moet bijdragen aan een veiliger klimaat in het openbaar vervoer.
Tot nu toe waren de sancties al sinds 2016 niet meer aangepast, terwijl overlast in het OV de laatste jaren wel is toegenomen. Daar wil Aartsen dus wat aan doen. Naast de hogere boete stijgen ook de administratiekosten. Betaal je de boete niet binnen 14 dagen, dan kost dat nu 20 euro extra – vorig jaar was dat nog 15 euro.
De reden achter deze verhoging? Zwartrijden staat volgens Aartsen vaak niet alleen op zichzelf. Het loopt regelmatig samen met andere vormen van gedrag dat medereizigers en personeel zich onveilig laat voelen. Denk aan agressie, rotzooi maken of intimidatie. Met name ’s avonds durven sommige mensen – zoals vrouwen – zich niet meer alleen te verplaatsen in stationsgebieden of in wagons.
“Zwartrijders zijn vaak ook degenen die problemen veroorzaken,” benadrukt Aartsen. “Ze zorgen voor dat onveilige gevoel waardoor mensen het openbaar vervoer gaan mijden. Dit is een duidelijk signaal: we willen dat het weer veilig wordt.” Volgens hem is dit pas het begin van een bredere aanpak om rust en orde terug te brengen in treinen en bussen.
Sociale Media Sluiten Deuren voor Politieke Advertenties: ‘Gaat Vooral Ten Kosten van Kleine Partijen’
Vanaf 1 oktober mogen er geen politieke advertenties meer draaien op Facebook en Instagram. Google en YouTube schakelen die optie deze maand ook uit. En op TikTok? Daar was het al niet toegestaan. Precies in de drukste fase van de verkiezingscampagne verdwijnt dus een belangrijk kanaal dat partijen gebruikten om hun boodschap krachtig te delen.
Claes de Vreese, hoogleraar politieke communicatie aan de Universiteit van Amsterdam, vindt dit geen klein bier. “Sociale media zijn inmiddels echt essentieel geworden voor campagnes, zeker ook voor individuele kandidaten,” legt hij uit. “Je kunt met relatief weinig geld je boodschap gericht bij bepaalde groepen krijgers brengen. Voor minder bekende partijen of nieuwe gezichten was dat vaak dé manier om gehoord te worden.”
Marjolein Kampschreur, campagnestrateeg bij Meute, knikt hier volmondig bij. “Het doel is simpel: je boodschap zo vaak mogelijk onder ogen krijgen van mensen die kunnen stemmen. Sociale media zijn daar perfect voor. Nu moeten we allemaal ineens bedenken hoe we zonder dit hulpmiddel toch impact maken.”
Ook D66, een partij die vorige keer flink investeerde in online adverteren, voelt de pijn. “We moeten nu andere wegen vinden om jongere kiezers – denk aan 20 tot 45 jaar – te bereiken. Daar zijn we nog druk mee bezig.”
Niet alleen D66, ook Forum voor Democratie (FvD) baalt flink. Die partij gebruikte vorige keer massaal sociale media-ads. “Het wordt nu veel lastiger om buiten je eigen bubbel door te dringen,” zegt iemand van FvD. “En eerlijk gezegd voelt het oneerlijk. Kleine partijen hebben al genoeg moeite om aandacht te krijgen. We worden sowieso zelden gevraagd voor talkshows. Nu nemen ze ook nog eens ons digitale uithangbord weg.”
Belangrijk om te weten: partijen mogen wel gewoon berichten plaatsen. Ze kunnen alleen niet meer betalen om die berichten extra zichtbaar te maken. Geen ‘boosts’, geen gerichte advertenties.
Tijdens de laatste Tweede Kamerverkiezingen in 2023 gaven partijen in de maand voor de stembusgang samen maar liefst 2,5 miljoen euro uit aan sociale media-advertenties. De helft daarvan werd gespendeerd in de allerlaatste week. GroenLinks-PvdA leidde het rijtje met 690.000 euro, gevolgd door D66 (320.000 euro) en FvD (270.000 euro).
Partijen konden hun advertenties slim targeten. GL-PvdA richtte zich bijvoorbeeld op mensen die hielden van vrijwilligerswerk of bibliotheken. De VVD mikte juist op fans van kamerplanten, vastgoed en instapschoenen.
De reden achter de sluiting van deze deur? Nieuwe regels uit Brussel. Vanaf 10 oktober moet politieke reclame transparanter zijn. Wie betaalt? Op wie wordt gemikt? Dat moet duidelijk zijn. Maar omdat de EU-wetgeving volgens techbedrijven vaag en lastig uitvoerbaar is, kiezen Meta (eigenaar van Facebook en Instagram) en Google er simpelweg voor om helemaal geen politieke advertenties meer toe te staan.
Meta noemt het een ‘noodzaak’: anders zouden ze een product moeten aanbieden dat mogelijk niet aan de regels voldoet. Google spreekt van een ‘spijtig besluit’, maar wijst op juridische onzekerheden.
“Het is best een paradox,” zegt De Vreese. “Er waren klachten over gebrek aan transparantie, maar nu de advertenties weg zijn, ontstaan er weer nieuwe problemen. Uiteindelijk is het misschien wel nóg lastiger geworden voor de democratie.”
Zijn grote zorg? Dat partijen straks alles moeten doen om op te vallen in de chaos van sociale media – zonder budget. “Inhoud die provoceert, doet het altijd goed bij algoritmes. Dus je ziet mogelijk meer extreme of ophef makende berichten. Is dat wat we willen?”
Kampschreur herkent dat patroon. “Ophef werkt als een magneet. Kijk naar Geert Wilders: hij spendeert nauwelijks aan online campagnes, maar heeft wel het grootste bereik. Elke keer gooit hij een bommetje, iedereen reageert geschokt, en BAM – iedereen heeft het gezien. Het algoritme eet dat rauw.”
Wat kunnen partijen dan nog wél doen? Terug naar de basis, lijkt de oplossing. D66 overweegt ouderwetse advertenties op tv of in kranten. FvD wil ‘het land in gaan’ – denk aan spreekbeurten, flyers en straatcampagnes.
Conclusie? Deze verkiezingscampagne zie je misschien minder in je tijdlijn, maar wellicht juist meer op straat.
Hoe kom je van vape-verslaving af? Het is echt anders dan stoppen met roken
Een ‘veiliger alternatief’ voor gewone sigaretten – zo werd de e-sigaret ooit gepresenteerd toen die rond 2006 in Europa opdook. Maar ruim twintig jaar later, sinds de Chinese apotheker Hon Lik het ding verzon, blijkt dat beeld behoorlijk te kantelen. Tussen al die beloften om een gezonder keuze te zijn, schuilt namelijk iets veel gevaarlijker.
Onderzoeken – waaronder een flinke klus van RTL Nieuws – tonen aan: moderne vapes zitten vol met nicotine, giftige metalen en stoffen die kanker kunnen veroorzaken. Artsen waarschuwen al jaren. Zo zei hoogleraar geneeskunde Marcel Levi tijdens de talkshow Renze dat sommige vapes maar liefst 200 keer meer nicotine bevatten dan een klassieke sigaret. “Dat maakt het supersnel verslavend”, legde hij uit. “En dus ook ontzettend lastig om ermee te stoppen.”
Onlangs liet een laboratorium zien wat er allemaal in die kleine apparaatjes zit: lood, formaldehyde, nikkel, aceton… en weer: veel, veel te veel nicotine. Duidelijk dus dat we hier niet over een onschuldig snoepje praten.
Volgens tabaksexpert Esther Croes van het Trimbos-instituut is stoppen met vapen niet hetzelfde als stoppen met roken. “Stoppen met roken is goed onderzocht. Er zijn bewezen strategieën. Bij vapen ligt dat anders. Wat werkt bij rokers, kun je niet zomaar kopieëren naar vapers.” Ze wijst erop dat er twee groepen zijn: oudere mensen die overstapten van tabak naar vape, en jongeren die direct met vapes zijn begonnen. Voor beide groepen is nog steeds gezocht naar de beste manier om hulp te bieden.
En hoe wijdverspreid is het eigenlijk? Een onderzoek van mei dit jaar toonde al aan: één op de acht kinderen in groep 6 tot en met 8 heeft al eens gevapet. Bij middelbare scholieren is dat één op de vier. En op het mbo? Daar is het zelfs vier op tien leerlingen. Ja, je leest het goed.
Croes benadrukt dat veel jongeren zich niet realiseren hoe sterk de greep van nicotine is. “Pas als ze een dag of twee zonder zijn, voelen ze de trek. Dan komt het tot hen: dit is écht een verslaving.” Soms daagt ze jongeren uit tot zo’n korte challenge. “Ze zeggen vaak: ‘Geen probleem!’ Maar al snel merken ze dat het toch zwaar is. Belangrijkste stap? Begrijpen dat je gevangenzit – en dat loskomen moeite kost.”
Maar weten dat je verslaafd bent, is pas het begin. De echte vraag is: hoe breek je eruit?
Croes heeft tips:
Stap 1: Zet een doel.
Waarom wil je stoppen? Voor je longen? Omdat je minder geld uit wilt geven? Of juist omdat je niet wilt dat de industrie je manipuleert? Kies iets dat écht bij je aansluit. Dat wordt je brandende motivatie.
Stap 2: Plan B voor de momenten van zwakte.
Wat doe je als je lichaam om nicotine smeekt? Een pepermuntje? Muziek opzetten? Even de deur uit? Die trek duurt meestal maar één à twee minuten. Als je geen plan hebt, is de kans groot dat je gewoon weer een trekje neemt.
En dan is er nog de sociale druk. Daar kun je tegen vechten door afspraken te maken. Vraag vrienden of klasgenoten om samen te stoppen, of om in jouw buurt niet te vapen. Samen houd je het makkelijker vol.
Overigens: vandaag begint Stoptober, de landelijke actiemaand waarin Nederlanders proberen te stoppen met roken. Volgens het Longfonds doen jaarlijks ruim 50.000 mensen mee via de app – maar het echte aantal is veel hoger. Want tientallen duizenden doen gewoon mee zonder app.
Croes vindt Stoptober een prima instap. “Het duurt 28 dagen. Je hoeft niet meteen ‘voor altijd’ te stoppen. Dat voelt minder zwaar. Maar vaak willen mensen na vier weken gewoon niet meer terug. En mooi is: je staat er niet alleen in. Heel Nederland doet mee. Dat geeft kracht.”
En als je extra steun nodig hebt? Dan zijn er ook coaches. Lillian Goossen van WeQuit zegt dat steeds meer vapers om hulp vragen. “In vier jaar tijd is het aantal hulpvragen verviervoudigd.” Deze week starten er weer 500 mensen met hun traject. Alleen al dit jaar heeft haar team 180 jongeren (tussen 12 en 16) begeleid – en maar liefst 89 procent stopte daarna met vapen.
“Jongeren zijn vaak supergemotiveerd,” zegt Goossen. “Als ze zelf komen, dan menen ze het serieus. Dat zie je minder bij volwassenen.”
En goed nieuws: de behandeling wordt vergoed via de basisverzekering. Geen gevolgen voor je eigen risico. Meld je aan via de website, krijg een persoonlijk plan, en vaak kun je al dezelfde week beginnen.
Toch is het nog steeds pionierswerk, geven zowel Croes als Goossen toe. “We zien 12-jarigen die hulp vragen. Voor hen hebben we een speciale behandeling, maar wetenschappelijk onderzoek achter deze jonge groep? Dat ontbreekt nog.”
Bij jongeren kijken ze ook goed naar de triggers. “Die liggen anders dan bij ouderen. Veel jongeren vapen om erbij te horen. Dus leren we ze hoe je ‘nee’ zegt, zonder je buitengesloten te voelen.”
Kortom: stoppen met vapen is zwaar. Maar niet onmogelijk. Met het juiste plan, steun en motivatie kan het wel. En ja – het is echt iets heel anders dan stoppen met roken.
Amerikaanse overheid op slot: chaos, dreigementen en politieke spelletjes
De Amerikaanse overheid is gisterenochtend om precies 06.00 uur letterlijk op slot gegaan – niet omdat er een deur op slot werd gedraaid, maar omdat er geen geld meer is om overheidsdiensten te blijven runnen. Dat gebeurde omdat de Senaat er niet in slaagde een akkoord te sluiten over de financiering van die diensten. Kort gezegd: de Democraten weigerden hun steun te geven tenzij er ook iets werd geregeld over het verlengen van belangrijke zorgsubsidies die binnenkort aflopen. De Republikeinen reageren boos en beweren dat de Democraten de overheid ‘gegijzeld’ houden voor eigen doeleinden.
Het is de eerste keer sinds eind 2018 dat dit gebeurt – toen duurde zo’n shutdown maar liefst 35 dagen. En wat betekent dat nu eigenlijk in het dagelijks leven? Verslaggever Raquel Schilder uit de VS legt uit dat miljoenen ambtenaren tijdelijk zonder salaris komen te zitten, musea dichtgaan, belastingdiensten stilvallen en grenscontroles kunnen vertragen. Het leger blijft wel functioneren, maar veel militairen krijgen pas later betaald.
Hoe lang deze situatie gaat duren? Geen idee. Senator John Barrasso, een hoge piet binnen de Republikeinen, zei woensdag alsnog een nieuw stemmoment te willen over een tijdelijke financieringsmaatregel. Maar de Democratische leider Chuck Schumer laat weten dat zijn partij alleen meewerkt als er écht wordt onderhandeld – dus geen eenzijdige beslissingen, maar samenwerking.
Intussen klinken de toon in het Witte Huis behoorlijk scherp. President Donald Trump liet gisteren weten dat massale ontslagen onvermijdelijk zijn als de overheid op slot blijft. “Als je op slot gaat, zijn ontslagen nodig. Heel veel ontslagen,” aldus Trump. En hij benadrukte dat vooral Democratische ambtenaren het slachtoffer zullen worden. Niet gek misschien, want Trump had al eerder beloofd om het overheidsapparaat flink te verkleinen. Zelfs Elon Musk, ooit een trouwe bondgenoot van Trump, stond aan het hoofd van een overheidsinitiatief dat specifiek gericht was op het schrappen van overheidsbanen.
Kortom: politieke muurreden, honderdduizenden mensen in het onzekere over hun baan, en een overheid die stilvalt. Hoe en wanneer dit opgelost wordt? Daar kijken we allemaal naar uit.
Dichte mist zorgt voor slecht zicht op Brabantse wegen
Het is woensdagochtend flink mistig in veel delen van Brabant, en dat speelt automobilisten parten. Volgens de ANWB is het zicht op sommige plekken zelfs minder dan 100 meter – dat is behoorlijk weinig als je achter het stuur zit. Het KNMI heeft daarom code geel afgegeven voor onder andere Noord-Brabant, maar ook voor Noord-Holland, Flevoland, Zuid-Holland, Utrecht, Gelderland en Limburg.
De mist blijft waarschijnlijk nog tot halverwege de ochtend hangen, en op diverse locaties kan het echt heel dicht worden. Het weerinstituut benadrukt dat chauffeurs hun rijgedrag hier goed op moeten aanpassen: langzamer rijden, extra afstand houden en dimlichten gebruiken zijn een must.
Blijf dus alert als je vandaag de weg op moet – die witte muur voor je neus is misschien gewoon de mist, maar kan wel voor gevaarlijke situaties zorgen.
