Recent Nieuws woensdag 09 juli, 2025 07:38
Klimaatverandering verdrievoudigde aantal hittedoden in Europese steden
De recente hittegolf in Europa was niet alleen extreem warm, maar ook veel dodelijker door klimaatverandering. Onderzoekers van World Weather Attribution (WWA), waar ook het KNMI aan meewerkt, hebben berekend dat het aantal hittedoden in twaalf Europese steden ongeveer drie keer zo hoog was door de opwarming van de aarde.
Hittegolf als sluipmoordenaar
“Het is altijd duidelijk dat er meer mensen overlijden tijdens en na een hittegolf,” zegt KNMI-klimaatwetenschapper Sjoukje Philip. “Maar hoeveel precies? Onze schatting laat zien dat door klimaatverandering zo’n drie keer meer mensen sterven dan in een wereld zonder menselijke uitstoot van broeikasgassen.”
De onderzoekers gingen flink aan de slag met hun analyse, nog voordat officiële dodentallen bekend waren. Eerder bleek al dat de zomer van 2022 in Europa zo’n 62.000 levens eiste, vooral onder ouderen. Maar hittedoden zijn lastig te tellen. In Nederland registreert het CBS bijvoorbeeld maar een handvol gevallen per jaar, omdat sterfgevallen vaak worden toegeschreven aan bijvoorbeeld een hartstilstand – zonder te vermelden dat hitte de oorzaak was.
Hoe werd dit onderzocht?
De wetenschappers keken eerst naar de temperatuurstijging in twaalf Europese steden (waaronder Parijs, Londen en Madrid) en berekenden hoeveel warmer het was door klimaatverandering. “We begonnen puur met de temperatuurdata,” legt Philip uit. “Pas daarna koppelden we die aan sterftecijfers uit het verleden.”
Uit hun berekeningen blijkt dat er tijdens deze hittegolf zo’n 2.300 hittedoden vielen in deze steden. Maar het schokkende? Ongeveer 1.500 daarvan zouden nog hebben geleefd als klimaatverandering er niet was geweest.
Welke steden werden het hardst geraakt?
- Milaan: 317 doden
- Barcelona: 286 doden
- Parijs: 235 doden
- Londen: 171 doden
- Rome: 164 doden
- Madrid: 108 doden
“Dit laat zien waarom hittegolven ‘sluipmoordenaars’ worden genoemd,” zegt onderzoeker Malcolm Mistry. Klimaatwetenschapper Garyfallos Konstantinoudis voegt toe: “Elke extra graad opwarming maakt een enorm verschil. Het gaat niet om 1,4, 1,5 of 1,6 graden – het gaat om levens.”
Wat kunnen we doen?
Philip benadrukt dat waarschuwingssystemen en betere voorbereiding veel slachtoffers kunnen voorkomen. “Maar uiteindelijk moeten we klimaatverandering stoppen. Minder broeikasgassen uitstoten is de enige oplossing.”
1.200 plekken in Brabant vervuild met PFAS, maar lang niet allemaal onderzocht
Giftige stoffen in de bodem
In Brabant zijn zo’n 1.200 plekken vervuild met PFAS, een groep schadelijke chemicaliën die niet afbreken in de natuur. Van die locaties worden er maar 300 onderzocht – de rest blijft buiten schot. Bedrijven kunnen bovendien niet gedwongen worden om mee te werken aan bodemonderzoek. Dit blijkt uit een onderzoek van regionale omroepen en de NOS.
PFAS is een verzamelnaam voor duizenden stoffen die schadelijk zijn voor het immuunsysteem en bij langdurige blootstelling zelfs kanker kunnen veroorzaken. De stoffen komen in het milieu terecht door lozingen van bedrijven. Vorige week bleek al dat bijna alle Nederlanders te veel PFAS in hun bloed hebben.
Waarom worden niet alle plekken onderzocht?
De provincie heeft prioriteit gegeven aan plekken waar de gezondheidsrisico’s het grootst zijn:
– Locaties met sportvelden, scholen, kinderdagverblijven of volkstuinen
– Woonwijken gebouwd na 1990
– Gebieden bij zwemwater of drinkwaterwinning
Op basis van deze criteria zijn 900 plekken afgevallen. Bij de overige 300 wordt eerst historisch onderzoek gedaan. Tot nu toe zijn er zo’n 60 locaties waar de provincie daadwerkelijk gaat boren.
Gedeputeerde Hagar Roijackers legt uit: “PFAS zit overal in Nederland, ook in Brabant. We focussen op plekken met de hoogste concentraties, omdat die het gevaarlijkst zijn voor de gezondheid.”
Bedrijven kunnen onderzoek blokkeren
Het is nog onduidelijk of bedrijven willen meewerken. In andere provincies weigeren tientallen bedrijven toegang tot hun terrein. In Brabant is dat nog niet aan de orde, maar Roijackers geeft aan dat juridische problemen kunnen ontstaan als bedrijven nee zeggen.
Volgens milieurechtdeskundige Gerrit van der Veen kunnen provincies bedrijven vaak niet dwingen tot medewerking: “Alleen als een bedrijf wist dat het vervuiling veroorzaakte, kan de overheid ingrijpen. Maar veel vervuiling is in het verleden ontstaan, toen de risico’s nog niet bekend waren.”
Na de zomer wordt duidelijker waar en wanneer het veldonderzoek plaatsvindt.
Europees Hof buigt zich over Russische verantwoordelijkheid MH17-ramp
Rusland voor de rechter na 11 jaar
Het Europees Hof voor de Rechten van de Mens heeft vandaag een belangrijke uitspraak gedaan over de rol van Rusland bij het neerhalen van vlucht MH11, elf jaar geleden. Bij de ramp kwamen 298 mensen om het leven, onder wie 196 Nederlanders. Dit is de eerste keer dat een internationale rechter zich uitspreekt over de vraag of Rusland aansprakelijk is.
Eerder oordeelde het hof al dat Rusland de controle had over het oostelijke deel van Oekraïne, waar de Boeing in 2014 uit de lucht werd geschoten. Daarom heeft het hof de zaak, aangespannen door Nederland, in behandeling genomen. Tegelijkertijd behandelt het hof drie andere klachten van Oekraïne over Russische mensenrechtenschendingen sinds 2014 en de oorlog van 2022.
Waarom spande Nederland een zaak aan?
Nederland stapte in 2020 naar het Europees Hof omdat Rusland volgens het kabinet mensenrechten heeft geschonden. Het land leverde namelijk de raket waarmee MH17 werd neergehaald en had invloed op de strijdgroepen die het wapen gebruikten. Bovendien weigerde Moskou mee te werken aan het onderzoek en verspreidde het desinformatie over de ramp.
Voor nabestaanden is deze rechtszaak belangrijk. Zij willen erkenning dat Rusland verantwoordelijk is voor de dood van hun dierbaren. Een kleine groep nabestaanden was vandaag in Straatsburg aanwezig bij de uitspraak. Sommigen hebben ook zelf procedures lopen bij het hof.
Wat was er al bekend over Russische betrokkenheid?
In 2022 stond Nederland al eens tegenover Rusland in de rechtszaal. Rusland bleef toen elke betrokkenheid ontkennen, maar onderzoek wees anders uit. Het internationale onderzoeksteam en later de rechtbank in Den Haag concludeerden dat Rusland wel degelijk een rol speelde.
Twee Russen en een Oekraïner werden bij verstek tot levenslang veroordeeld omdat ze een raketinstallatie uit Rusland hadden laten overkomen. Mogelijk dachten ze dat MH17 een Oekraïens militair vliegtuig was, maar dat is nooit zeker geworden.
Waarom is deze uitspraak zo belangrijk?
Volgens mensenrechtenadvocaat Flip Schüller gaat het niet alleen om de daders, maar vooral om de rol van Rusland. “Die moet door een internationale rechter worden vastgesteld,” zegt hij. Ook Marieke de Hoon, expert in internationaal recht, benadrukt het belang van een objectieve vaststelling van de feiten. “Dit is cruciaal voor de geschiedschrijving en tegen desinformatie.”
Het hof moet ook oordelen of Rusland’s weigering om mee te werken extra leed heeft veroorzaakt. Voor nabestaanden is dat een belangrijk punt. Als Rusland schuldig wordt bevonden, kan het hof een schadevergoeding opleggen – al is de kans klein dat Rusland die ook betaalt. Toch telt de morele veroordeling, zegt Schüller: “Rusland moet verantwoordelijk worden gehouden.”
Een ‘Funda voor sociale huurwoningen’ kan jongeren sneller aan een betaalbare woning helpen
Eén landelijk platform voor sociale huur
Een soort Funda, maar dan voor sociale huurwoningen, zou jongeren en starters kunnen helpen sneller een betaalbare woning te vinden. Op dit moment moeten mensen zich inschrijven bij allerlei regionale systemen, wat het lastig maakt om in een andere regio te wonen. Een centraal platform met gelijke regels voor iedereen zou dat probleem oplossen. Dat advies komt van het IBO, een groep ambtenaren die onderzoek doet naar de woningmarkt.
Jongeren en starters hebben er het meeste baat bij
Uit onderzoek blijkt dat vooral jongeren en jonge gezinnen bereid zijn om naar een andere gemeente te verhuizen voor een sociale huurwoning. Vaak blijven ze nu noodgedwongen thuis wonen omdat er in hun eigen regio te weinig betaalbare woningen zijn. Oudere huurders verhuizen minder snel, waardoor een landelijk systeem vooral voor jongeren gunstig zou zijn.
Huidige systeem is versnipperd
Op dit moment zijn er in Nederland zo’n 47 verschillende verdeelsystemen voor sociale huurwoningen, zoals Woonnet in Rotterdam of Woning in Zicht in Tilburg. Elk systeem heeft eigen regels, waardoor het voor woningzoekenden ingewikkeld is om in een andere regio te reageren. Een landelijk platform zou de doorstroming verbeteren en wachttijden verkorten.
Meer tijdelijke huurcontracten en minder hypotheekrenteaftrek
Het IBO stelt ook voor om tijdelijke huurcontracten weer toe te staan. Sinds de afschaffing van tweejarige contracten zijn veel particuliere verhuurders gestopt met verhuren, wat het tekort aan woningen verergert. Daarnaast raden de onderzoekers aan om de hypotheekrenteaftrek te beperken, omdat die nu vooral koopwoningen stimuleert ten koste van de huursector.
Ook voor studenten: landelijk platform Room
Studenten hebben sinds kort een eigen landelijk platform: Room. Hier kunnen ze zich inschrijven voor zo’n 50.000 studentenkamers van woningcorporaties in meer dan tien steden. Het doel is om uiteindelijk alle studentenwoningen op één plek aan te bieden.
SCP roept politici op: maak geen onrealistische beloftes
Waarschuwing van het Sociaal en Cultureel Planbureau
Het Sociaal en Cultureel Planbureau (SCP) heeft een duidelijke boodschap voor politici: beloof de komende maanden geen dingen die je niet waar kunt maken. Volgens het SCP willen Nederlanders vooral dat politici eerlijke en werkbare oplossingen bieden voor de grote problemen in het land.
“Tijdens verkiezingen is het makkelijk om te veel te beloven,” schrijft het SCP in een oproep aan politieke partijen. “Maar dat versterkt alleen maar het gebrek aan vertrouwen in de politiek.” Uit eerder onderzoek blijkt al dat dit vertrouwen steeds verder afneemt.
Nederlanders maken zich zorgen
Willem Huijnk, senior onderzoeker bij het SCP, vertelt aan RTL Nieuws dat veel mensen zich zorgen maken over de toekomst. Onderwerpen zoals woningnood, stikstof, vergrijzing, migratie en klimaat spelen hierbij een grote rol. Uit het onderzoek blijkt zelfs dat een meerderheid van de Nederlanders denkt dat het land de verkeerde kant op gaat.
“Er is een sterke behoefte aan een overheid die problemen écht aanpakt, betrouwbaar is en realistische plannen heeft,” zegt Huijnk.
Ongelijkheid en samenwerking
Het SCP benadrukt ook dat politici meer aandacht moeten hebben voor ongelijkheid. Veel mensen met achterstanden voelen zich buitengesloten of denken dat ze niet mee kunnen doen in de maatschappij.
Het planbureau hoopt dat politici beter gaan samenwerken om de grote uitdagingen aan te pakken. “Het benadrukken van tegenstellingen en een harde toon in het debat helpen hier niet bij,” aldus het SCP.
