Actueel Nieuws zaterdag 08 februari, 2025 11:32
Wereldwijde stop op Amerikaanse hulp: een onvoorstelbare impact
Het lijkt erop dat de bevriezing van Amerikaans hulpgeld voor internationale hulp een enorme impact gaat hebben op tal van hulporganisaties wereldwijd. De grote vraag is of en wanneer die hulp weer wordt hervat. Op de korte termijn vrezen we al massaontslagen en het tijdelijk stopzetten van belangrijke hulpprogramma’s. “Dit is echt ongekend”, zeggen deskundigen. President Trump heeft via een besluit van hogerhand alle Amerikaanse buitenlandse hulp stopgezet. Dit raakt niet alleen het ministerie van Buitenlandse Zaken en de nationale hulporganisatie USAID, maar ook andere overheidsinstanties. Thea Hilhorst, hoogleraar humanitaire studies aan de Erasmus Universiteit, noemt het een “onvoorstelbaar drama”. Bijna 40% van de wereldwijde hulp komt uit de VS, dus je kunt je voorstellen wat voor een chaos dat veroorzaakt. Ze noemt wat concrete voorbeelden: Ethiopische ziekenhuizen zijn tijdelijk dicht, tuberculosebehandelingen in Myanmar stoppen en in Soedan hebben 800.000 mensen nu geen toegang meer tot soepkeukens.
Denk eens aan de Internationale Organisatie voor Migratie (IOM), die bijna de helft van zijn inkomsten uit de VS krijgt. Of UNHCR, de VN-vluchtelingenorganisatie, die ook een flink bedrag uit de VS ontvangt. Unicef kreeg in 2023 1,4 miljard dollar van de Amerikanen. Al deze belangrijke programma’s zijn nu voor minstens 90 dagen gepauzeerd. Geen maandelijkse betalingen meer betekent directe ingrepen: massaontslagen zijn niet ondenkbaar, investeringen zijn uitgesteld en sommige organisaties moeten zich afvragen of ze nog wel kunnen blijven bestaan. Er is zelfs een rechtszaak gaande, waarbij een rechter tijdelijk het verlof van USAID-medewerkers op pauze heeft gezet.
Zelfs als de situatie wordt teruggedraaid, zullen de gevolgen enorm zijn. Minder Amerikaans geld betekent minder hulp wereldwijd. Mensen van hulporganisaties houden hun lippen op elkaar, hopend dat de VS hun steun hervat. Geert Cappelaere, die onder meer 20 jaar voor Unicef werkte, zegt dat honderden miljoenen mensen zullen worden getroffen: minder gezondheidszorg, minder onderwijs en moeilijker toegang tot schoon water. Dit terwijl de vraag naar hulp wereldwijd blijft stijgen. In het veld sluiten sommige organisaties al hun deuren, terwijl de ‘gewone’ werknemers zich zorgen maken om de mensen die ze normaal gesproken helpen.
Hoewel er duidelijk minder financiering zal zijn, zoeken organisaties naar alternatieve inkomstenbronnen, zoals steun van burgers of privébedrijven. De VS heeft gezegd dat levensreddende hulp wordt uitgezonderd van de bevriezing, maar wat dat precies betekent is nog onduidelijk. Vragen bij Amerikaanse instanties leveren weinig op; het blijft vaak stil aan de andere kant van de lijn. Hilhorst benadrukt dat hoewel het geld nu bevroren is, het voor veel organisaties misschien te laat is tegen de tijd dat er weer iets vrijkomt. Dit vernietigt decennia van investeringen. President Trump is op een missie om de Amerikaanse overheid structureel te veranderen, wat kan resulteren in tienduizenden ontslagen, met weerstand van de Democratische partij.
Baltische Staten: Dag van Energie-onafhankelijkheid van Rusland
De spanning stijgt in de Baltische staten dit weekend, letterlijk en figuurlijk. In Vilnius, de hoofdstad van Litouwen, prijkt een negen meter hoge klok die aftelt naar een moment van ‘energieonafhankelijkheid’ van Rusland. De Baltische staten, bestaande uit Estland, Letland en Litouwen, maken vandaag en morgen de overstap naar stroom uit de Europese Unie. Dit is niet alleen een economische zet, maar vooral een krachtige symbolische en geopolitieke stap. “Het afstemmen van het elektriciteitsnet is net zo belangrijk als de dag dat we onze onafhankelijkheid herwonnen,” aldus de energieminister van Litouwen, verwijzend naar het einde van de Sovjetoverheersing in 1990.
Na de Russische invasie van Oekraïne in 2022 waren de Baltische staten direct vastberaden om zich los te maken van Russisch gas. Het stroomnetwerk volgde dezelfde ambitie, al kostte dat iets meer tijd. Dankzij een flinke investering van 1,6 miljard euro, voornamelijk gefinancierd door de Europese Unie, kunnen ze nu compleet overschakelen. Dit is mogelijk dankzij een nieuwe verbinding via Polen en onderzeese kabels richting Zweden en Finland. Het is een enorme onderneming en de landen bereiden zich er zorgvuldig op voor. De stroomkabels naar Rusland en Belarus worden vandaag op negen plekken losgekoppeld. Vervolgens kunnen de Baltische staten een dag in een soort ‘eiland-modus’ draaien. Morgen sluiten ze verder aan op het EU-netwerk.
Deze historische stap gaat gepaard met de nodige ceremonie. In Letland wordt symbolisch een stroomkabel die naar Rusland loopt, doorgesneden. Morgen is EU-Commissievoorzitter Ursula von der Leyen aanwezig in Vilnius. Volgens haar versterkt deze stap niet alleen de veerkracht van het Europese elektriciteitsnet, maar ook de energie-onafhankelijkheid van Europa als geheel.
In het verleden gebruikte Rusland gas en elektriciteit vaak als drukmiddel tegenover zijn buurlanden. Door te knoeien met de stroomfrequentie veroorzaakten ze verstoringen, of ze verhoogden de prijzen. De Baltische staten willen niet langer afhankelijk zijn van zulke praktijken, vooral omdat ze als NAVO-landen momenteel in een complexe geopolitieke situatie met Rusland verkeren. Ook al zijn de energieprijzen flink gestegen in Europa sinds de stopzetting van Russisch gas, en is EU-stroom duurder dan men gewend was, zijn veel mensen in de Baltische staten bereid die meerprijs te betalen voor extra energiezekerheid. Er zijn echter inwoners, vaak met een Russische achtergrond, die minder blij zijn met deze keuze. Zij zien Rusland liever als een buur waarmee samengewerkt moet worden voor goedkope energievoorzieningen.
Rusland geeft aan voorbereid te zijn op het verlies van de Baltische staten als klanten, inclusief de exclave Kaliningrad die wordt losgekoppeld, maar naar eigen zeggen nu energieonafhankelijk is. Toch zijn er zorgen in de Baltische staten over Russische plannen achter de schermen, vooral nu de veiligheidsdiensten extra alert zijn op mogelijke cyberaanvallen die tijdens de overgang kunnen plaatsvinden. Recente sabotageacties op belangrijke infrastructuur in de Baltische Zee, zoals de beschadiging van de Estlink 2 kabel tussen Estland en Finland, verhogen de spanning. Hoewel men vertrouwt op een soepele overgang, worden inwoners aangespoord zich voor te bereiden alsof er een storm op komst is. Ze worden aangeraden om al hun elektronica vooraf volledig op te laden en de verkoop van generators is de afgelopen weken aanzienlijk gestegen.
Ongelofelijke ontdekking in Brits museum: eeuwenoude broodkruimel uit mummie-tombe!
In het Britse Leeds hebben vrijwilligers iets heel bijzonders ontdekt tijdens het opruimen van het museumarchief: een duizenden jaren oude broodkruimel, en dat zonder dat iemand er ooit echt naar heeft omgekeken! Deze kruimel, die uit de tombe van een Egyptische mummie komt, lag al die tijd stilletjes opgeslagen zonder ooit geregistreerd te zijn.
De curator kon haar geluk niet op, vertelde ze enthousiast aan de BBC. “Een Egyptische broodkruimel in Leeds! Wie had dat ooit gedacht? Het koppelen van deze oude vondst aan Egyptisch brood van zo’n lange tijd geleden, en dat ver weg op een ander continent, is toch wel echt fascinerend.” De kruimel werd al in de 19de eeuw onder een microscoop bekeken, maar belandde sindsdien in een kleine houten lade in het archief, waar het nooit meer werd aangeraakt.
En er waren nog meer schatten in dat archief! Zo vonden ze ook stof van een vulkaanuitbarsting uit 1883 en piepkleine zeediertjes uit een expeditie in 1872. De broodkruimel zelf is ongeveer 3000 jaar oud en nu netjes in een nationale database gezet voor verder onderzoek. De curator vermoedt dat er nog meer verrassingen liggen te wachten: “Wie weet wat er nog allemaal ligt! Het feit dat iemand meer dan een eeuw geleden al onderzoek deed naar deze kruimel is echt inspirerend voor wat de toekomst nog kan brengen.”
De natuur spreekt tot boswachter Frans: van groene schedels tot mysterieuze ijsnaalden
Boswachter Frans Kapteijns is een ware expert als het gaat om de geheimen van de natuur. Elke week beantwoordt hij luisteraarsvragen over alles wat je in de natuur kunt tegenkomen. Dit keer heeft hij weer een interessante selectie onderwerpen: van een mysterieuze reegeitenschedel tot oranje boomalg, en zelfs een steenmartersnack op de voedertafel. Vergeet ook niet om de nieuwste aflevering van zijn podcast, de Stuifmail, te beluisteren!
Schedel gevonden tijdens een wandeling: Welke dier was dit?
Tijdens een van zijn wandelingen in de natuur stuitte Dick van den Braak op een schedel. Hij was benieuwd van welk dier het afkomstig is. Na grondige inspectie concludeerde boswachter Frans dat het hier om een reegeitenschedel gaat. Als het de schedel van een reebok was geweest, zouden er hoorns of de restanten daarvan zichtbaar zijn geweest. De grote oogkas en de maalkiezen wijzen erop dat het dier een vegetariër was, zoals een ree. Mystery solved!
Oranje verrassing in het bos
Peggy Berkers ontdekte een oranjerode boom tijdens een wandeling in De Pan. Ze vroeg zich af wat dat zou kunnen zijn. De opvallende kleur bleek afkomstig van oranje boomalg, ook wel bekend als de Portugese alg. Dit type alg is twintig jaar geleden door klimaatverandering naar het noorden gekomen. De alg valt meestal op dood hout goed op, maar doet het ook prima op de schors van levende bomen.
Een steenmarter op de voedertafel?
Op de voedertafel van Martina Osteried lag een vreemde drol. Haar vraag aan Frans was welk dier de eigenaar zou kunnen zijn. Frans dacht meteen aan de steenmarter, een steeds vaker geziene gast in Brabant. Deze behendige dieren hebben een gevarieerd dieet, variërend van eieren tot brood. Ze worden vaak verward met katten, maar hun kortere poten verraden ze.
Bevers in actie: Een aangeknaagde boom in de Baardwijkse Overlaat
Mieke de Bruin zag een aangeknaagde boom in de Baardwijkse Overlaat en vroeg zich af of bevers de daders waren. Frans bevestigde dat dit inderdaad het werk van bevers is, die bomen gebruiken voor hun burchten en voedsel. Bevers zijn met een opmars bezig in Brabant, en de populatie is de laatste jaren flink gegroeid.
IJzige verrassing in de achtertuin
In Nuland zagen Jan en Jet Eltink iets vreemds in hun vogelbadje. Het bleken ijsnaalden te zijn, een bijzonder natuurfenomeen. Water in zo’n bakje bevriest eerst aan het oppervlak en duwt daarna het resterende water omhoog, waar het opnieuw bevriest. Dit proces kan doorgaan, zolang de zwakke plekken in het ijs het toelaten. Een interessante ontdekking in de eigen achtertuin!
Luister naar Frans’ inzichten en nog veel meer in de nieuwe podcast aflevering van Omroep Brabant!
Auto slaat over de kop op N2, bestuurders negeren rood licht
Vrijdagavond liep het goed mis op de N2 bij Veldhoven. Een automobilist ging daar met een flinke vaart de bocht in, verloor de controle en sloeg over de kop. Gelukkig waren er geen ernstige verwondingen: de bestuurder werd wel in een ambulance gecheckt, maar hoefde niet naar het ziekenhuis.
Afsluiting aan de laars gelapt
De afrit bij Veldhoven-Zuid werd na het ongeval tijdelijk afgesloten. Toch waren er genoeg chauffeurs die het rood kruis boven de weg compleet negeerden. Niet zo slim, want de politie heeft netjes alle kentekens genoteerd en foto’s gemaakt. Deze chauffeurs kunnen binnenkort een flinke boete op de mat verwachten.
Drie Israëlische Gijzelaars Vrijgelaten in Gaza
Hamas heeft drie Israëlische burgers vrijgelaten in Gaza. Dit gebeurde onder grote publieke belangstelling, toen de gijzelaars op een podium werden gepresenteerd voor honderden mensen in de stad Deir al Balah, gelegen in het midden van de Gazastrook. De drie mannen, Eli Sharabi (52), Ohad Ben Ami (56) en Or Levy (34), werden ontvoerd op 7 oktober 2023 tijdens de grote terreuraanval van Hamas. Sharabi en Ben Ami werden ontvoerd uit een kibboets, terwijl Or Levy op dat moment het Nova-muziekfestival bezocht, waar hij met geweld naar Gaza werd meegenomen.
Live beelden toonden hoe de drie mannen vanmorgen door gewapende Hamas-leden naar een podium werden begeleid, waarna ze werden overgedragen aan het Rode Kruis. De mannen zagen er dun en uitgemergeld uit. Israël heeft vandaag op zijn beurt 183 Palestijnse gevangenen vrijgelaten, zoals gepland. Onder hen zijn achttien personen die levenslang kregen voor aanslagen, en 54 anderen met kortere straffen. De meeste gevangenen komen uit de Westelijke Jordaanoever, maar er zijn ook Gazanen bij die na 7 oktober zijn vastgezet. Allen zijn mannen. Dit was de vijfde gevangenenruil sinds het staakt-het-vuren dat op 19 januari begon.
